ورزش بسکتبال که یک ورزش گروهی است ، از دو کلمه انگلیسی " basket " به معنی سبد و " ball " به معنی توپ شکل گرفته است.
در ورزش بسکتبال دو تیم 5 نفره سعی دارند با پرتاب توپ به داخل حلقه امتیاز کسب کنند و به پیروزی برسند. طی این بازی قوانین و مقرراتی هم وجود دارد که باید رعایت شود، " عبور توپ از حلقه حریف را گل می نامند "
پیدایش بازی بسکتبال در آمریکا بوده است که در اوایل پاییز سال 1891 میلادی توسط " جیمز نای اسمیت " ابداع شد. اما قرن ها پیش در نقاط مختلف آمریکا این بازی را انجام میداده اند که به بسکتبال شباهت داشت.
تاریخچه بسکتبال در ایران
در ایران نوعی بازی سنتی بین گله دارها رواج داشت که آن را " پاتو " مینامیدند. روال این بازی به این صورت بود که دو تیم بر اسب سوار میشدند و در میدان بزرگ و وسیعی به تاخت و تاز می پرداختند و هر دو تیم سعی میکرد توپی را که شش حلقه بر بدنه آن بود را با پرتاب کردن به یاران خود به طرف دیگر میدان برساند و از حلقه توری که در انتهای زمین حریف به ستونی آویزان بود عبور دهد .
این بازی تا حد زیادی شبیه به بازی بسکتبال بود و در سالها بعد این بازی با پای پیاده و توسط توپی ساده تر درآمد و بسکتبال نام گرفت.
قوانین جیمز نای
ابداع کننده ورزش بسکتبال پس از بررسی ورزش های دیگر در آن زمان برآن شد که در ورزش جدید باید توپ در نظر گرفته شود و قوانین ساده را در همان ابتدا اجرایی کرد.
• اصل رقابت در ورزش بسکتبال رعایت شود
• بر مهارت استوار باشد
• به صورت گروهی اجرا شود
• هیچ خشونتی و برخوردهای سختی در آن اجرا نشود
• بازیکنان حق ندارند توپ را از دست هم بربایند
• بازیکنی که توپ را در اختیار دارد ، نباید با آن راه برود یا بدود
• هل دادن همدیگر یا هر خشونتی ممنوع بود
• فقط بازیکنانی که توپ نداشتند میتوانستند به طرفین بدوند و جا بگیرند
• توپ با پرتاب کردن به دست یاران باید تا سبد حریف میرسید
جالب است بدانید در ابتدای بازی بسکتبال ، ته سبد دوخته بود و هر بار باید یک نفر با نردبان توپ را بیرون می آورد. اما در سال 1892 شخصی به نام " لئو آلن " سبدی از سیم بافت و ته آن را هم باز گذاشت تا زمان بازی را کمتر کند.
13 قانون اولیه بسکتبال کدامند ؟
- توپ را می توان با یک یا هر دو دست به هر جهتی پرتاب کرد.
2- به توپ می توان با یک و یا هر دو دست به هر جهتی ضربه زد (مشت زدن به توپ مجاز نیست).
3- بازیکنان نمی توانند با توپ بدوند اما می توانند آنرا از محلی که دریافت کرده اند پرتاب کنند. بازیکنی که در حال دویدن با سرعت توپ را دریافت می‌کند درصورتیکه سعی در توقف کند مستثنی است.
4- توپ باید در یا بین دستان گرفته شود و از بدن نمی توان برای گرفتن توپ استفاده کرد.
5- تنه زدن، نگه داشتن، هل دادن، پشت پا زدن و یا ضربه زدن به بازیکن حریف به هر شکل مجاز نمی باشد. اولین تخلف از این قانون توسط هر یک از بازیکنان بعنوان خطا محسوب شده و دومین خطا باعث اخراج وی تا کسب امتیاز بعدی می گردد. در صورتیکه قصد آسیب رسانی مشهود باشد، بازیکن برای تمام طول بازی اخراج شده و حق جایگزینی ندارد.
6- مشت زدن به توپ خطا محسوب می‌شود و تخلف از قوانین شماره ۳، ۴ و ۵ خواهد بود.
7- در صورتیکه هر یک از طرفین ۳ خطای متوالی انجام دهد، یک گل برای حریف منظور خواهد شد (منظور از متوالی اینست که حریف در فاصله این خطاها مرتکب خطا نشود).
8- گل زمانی اتفاق می افتد که توپ با ضربه و یا پرتاب از زمین به داخل سبد وارد شده و در آن باقی بماند، مشروط بر اینکه مدافعین گل را لمس نکرده و مزاحمتی برای آن ایجاد نکرده باشند. در صورتیکه توپ روی کناره‌ها باقی بماند و حریف سبد را حرکت دهد، گل محسوب خواهد شد.
9- در صورتیکه توپ از زمین خارج شود باید توسط اولین نفری که آنرا لمس می‌کند به داخل زمین پرتاب گردد. در صورت اختلاف نظر، سرداور باید توپ را مستقیما بداخل زمین پرتاب کند. پرتاب کننده، برای پرتاب توپ از بیرون زمین، ۵ ثانیه زمان در اختیار دارد. در صورت تخلف، توپ به حریف واگذار می شود. اگرهر یک از طرفین در تاخیر بازی پافشاری کنند، سرداور خطای آن تیم را اعلام خواهد کرد.
10- داور مسئول قضاوت برای بازیکنان است و باید خطاها را یادداشت کرده و سرداور را پس از ۳ خطای متوالی مطلع کند. همچنین وی می تواند بازیکنان را بر اساس قانون ۵ اخراج کند.
11- سرداور مسئول قضاوت روی توپ است و باید در مورد زمانی که توپ در جریان بازی است یا خارج از زمین است و مالکیت توپ و همچنین محاسبه وقت تصمیم گیری کند. سرداور باید گل شدن توپ را تعیین کند، امتیازات را محاسبه نماید و سایر وظائف معمول سرداور را انجام دهد.
12- زمان بازی دونیمه ۱۵ دقیقه‌ای و یک استراحت ۵ دقیقه‌ای بین دونیمه است.
13- تیمی که بیشترین امتیازات را در این زمان بدست آورد برنده اعلام می‌شود. در صورت تساوی، با موافقت کاپیتانهای ۲ تیم، بازی تا کسب یک گل دیگر قابل ادامه است.