چوگان یکی از بازیهای کهن ایرانی است. اما امروزه به یک ورزش جهانی مبدل شده است. در قدیم این بازی بین پادشاهان و بزرگان رواج بسیاری داشت از این رو ، این بازی به یک بازی شاهنشاهی معروف است.
نام این بازی از چوبی که در این بازی از آن استفاده میشود ، برگرفته شده است. در ابتدا این بازی حس و حال نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی با استفاده از این بازی ، استعدا اسب های جنگی خود را به نمایش عموم میگذاشتند.
در حال حاضر بیشتر از 77 کشور مسابقات چوگان را برگزار میکنند. ورزش چوگان از جمله ورزش هایی می باشد که از سال 1900 تا 1939 میلادی به عنوان یکی از ورزش های المپیکی جهانی شناخته شده بود.
تاریخچه ورزش چوگان چیست؟
نزدیک به 60 سال قبل از میلاد ، بازی چوگان شکل گرفت که در زمان هخامنشیان اجرا و بازی میشده است. در هنگام کشور گشایی داریوش اول ، در هند ، بازی چوگان رواج پیدا کرد و در بخشی از تاریخ در دوران ساسانیان از فرهنگ این بازی یاد شده است.
ایرانیان پس از اسلام تازیان، بازی چوگان را آموختند و نام آن را " صولجان" نامیدند. اولین شاعری که بعد از اسلام از چوگان صحبت می کرد " رودکی " بود. پس از آن " فردوسی " قصه چوگان را با نمایش نظامی سیاوش و افراسیاب معرفی کرد.
شاعران دیگری چون حافظ ، سعدی ، مولانا و ناصر خسرو از بازی چوگان نام برده اند. مغولان نیز پس از حمله به ایران و آشنایی با فرهنگ ایرانیان ، بازی چوگان را شناخته و این بازی را یاد گرفته و در دوران امپراطوری وسیعی که داشتند اجرا میکردند.
اوج شکوفایی بازی چوگان در دوران صفویه بود. در آن زمان این بازی به اوج خود رسید. طبق اسناد موجود " شاه عباس " یک چوگان باز حرفه ای بوده است و حتی قبل از اینکه به شهر اصفهان بیاید ، در قزوین که در آن زمان پایتخت ایران بوده ، به بازی چوگان میپرداخت .
میدان نقش جهان اصفهان برای بازی چوگان نهاده شده بود و اروپاییانی که در آن زمان به اصفهان می آمدند این بازی را در میدان نقش جهان اجرا میکردند.
راجع به ورزش چوگان
طول و عرض زمین چوگان به ترتیب 274 و 145 متر است و طول دروازه حدود 7 متر میباشد. یک بازی چوگان به 6 دوره زمانی که هر دوره دارای زمان 7 دقیقه میباشد ، تقسیم میشود. بین هر چوکه استراحتی 3 دقیقه و بین دو نیمه 5 دقیقه در نظر گرفته میشود.
خطاهای چوگان
• سوارکاری یا زدن ضربه به شکلی که برای سوار کار خطرناک باشد
• ضربه زدن از جهت مخالف
• قطع مسیر سوارکاری در طول مسیر خود زمانی که در حال زدن توپ است و با این کار انداختن جان او در خطر
اسب های چوگان
اصولا در بازی چوگان از اسب های کوتاه قد استفاده میکنند و از یک اسب حداکثر در دو چوکه استفاده میشود.
وسایل ضروری سوارکار
• دستکش
• کلاه ایمنی مخصوص
• شلاق چوگان
• چکمه سوارکاری بدون بند
• زانو بند
در 12 آذر ماه 1392 جمهوری آذربایجان تصمیم به این داشت که بازی چوگان را در یونسکو به نام خود ثبت کند . لاکن درخواستش با موفقیت روبرو نشد. اما ایران ، چوگان را در میراث جهانی در یونسکو به نام خود ثبت کرده است.