امریکا زادگاه بازی بسکتبال میباشد که با شروع پاییز سال 1891 میلادی توسط جیمزنای اسمیت ابداع شد. ولی از قرن ها پیش در بین ساکنان نقاط گوناگون قاره آمریکا، به خصوص آمریکای مرکزی و جنوبی انواعی از بازي و مسابقه شایع بوده که کم و بیش به بسکتبال شباهت داشته است.
هدف اصلی از ابداع چنین ورزشی ایجاد فعالیت در محیط سر بسته ای در فصل زمستان بود تا ورزشكاران بتوانند در این فصل نیز فعالیت داشته و با ورزش فرم بدنی و وضعیت جسمانی خود را در حد مطلوب حفظ نمایند.
دیری نگذشت که این ورزش جدید طرفداران زیادی در میان دانشجویان دانشگاه اسپرینگ فیلد و دیگر دانشگاه‌ها یافت .دکتر نای اسمیت هم مقررات و قوانین بسکتبال را کامل تر کرد و نسخه‌هایی از آن را به هر دانشگاه یا باشگاهی که علاقمند بود ارسال داشت . این مقررات در سال ۱۸۹۲ میلادی به صورت کتابچه‌ای برای استفاده عموم منتشر شد . کشور کانادا نخستین کشور خارجی بود که ورزش بسکتبال به آن راه یافت . دیگر کشورها هم بتدریج و در سال‌های بعد پذیرای این ورزش جدید شدند : فرانسه در سال ۱۸۹۳، چین و هندوستان در سال ۱۸۹۴، انگلستان در سال ۱۸۹۴ ژاپن در سال ۱۹۰۰ و .. . نخستین مسابقه رسمی بسکتبال در سال ۱۸۹۶ بین دو تیم از دو دانشگاه شیکاگو و آیوا برگزار شد . نتیجه این بازی تاریخی ۱۵ بر ۱۲ به سود تیم دانشگاه شیکاگو بود . در سال ۱۹۳۰ دکتر نای اسمیت کتابی درباره خواص بسکتبال تالیف کرد تا نشان دهد که بازی بسکتبال گرچه بسیار پر تحرک است اما حتی برای سالمندان هم خطری ندارد و آسیبی متوجه اعضای حیاتی بدن (قلب و کلیه) نخواهد شد .
قوانین ابتدایی
با گذشت زمان قوانینی برای انجام بازی وضع شد. مثلا تعداد بازیکنان هر تیم ۹ نفر تعیین گردید. سپس به ۷ نفر تقلیل یافت و بالاخره این تعداد به ۵ نفر کاهش یافت و تثبیت شد. هر بازیکن می توانست در موقع وقوع خطا به جای کلیه بازیکنان تیم خود پرتاب آزاد را انجام دهد.
هر تیم می توانست از شروع تا پایان بازی توپ را در زمین خود به طور دلخواه نگهداری نماید. هر بار که توپ گل می شد بازی با بین طرفین یا جامپ بال از وسط زمین ادامه می یافت.
بازیکنان بلند قد می توانستند در نزدیک سبد قرار گیرند و توپ را به آرامی در سبد جای دهند (قانون سه ثانیه وجود نداشت). در آن زمان سعی شد توجه مدیران مدارس و مسئولان سازمان های ورزشی را به آموزش بسکتبال جلب نمایند.
باوجود این تلاش مداوم و پیگیر، آموزش بسکتبال برای مربیان حالت جنبی داشت و اساساً فعالیت آن ها در ورزش های رقابت آمیز دیگری مانند فوتبال آمریکایی متمرکز بود.
قانون و مقررات امروزی
قوانین زمانی
بسکتبال در چهار دوره ۱۰ دقیقه‌ای (بین‌المللی) یا ۱۲ دقیقه‌ای (اِن. بی. اِی) انجام می‌شود. زمان استراحت بین دوره اول و دوم و بین دوره سوم و چهارم ۲ دقیقه و بین دوره دوم و سوم (بین دو نیمه) ۱۰ دقیقه‌است.
وقت اضافه در بسکتبال ۵ دقیقه میباشد. پس از استراحت بین دو نیمه زمین حمله و دفاع دو تیم عوض می‌شود. اصطلاحاً به زمین حریف، زمین حمله و به زمین خودی زمین دفاع گفته می‌شود. زمان‌های گفته شده زمان واقعی بازی است. یعنی زمانی که توپ در جریان نیست وقت بازی متوقف می‌شود.
مثلاً زمانی که خطایی رخ داده‌است یا هنگام پرتاب آزاد زمان متوقف می‌شود. به همین دلیل زمان انجام یک بازی کامل بیشتر از مجموع عددی زمان‌های بالا است و معمولاً حدود دو ساعت طول می‌کشد. ۴دوره که در سایت‌های ورزشی هندیکپ آن‌ها مشخص می‌شود.
قانون دبل (Double)
دریبل کردن از زمانی شروع می‌شود که بازیکن کنترل توپ را دراختیار گرفته و با انداختن و زدن آن در تماس با زمین دوباره آن را قبل از اینکه به بازیکن دیگری برخورد کند لمس نماید. زمانی دریبل خاتمه می‌پذیرد که با دست آن را گرفته یا اجازه دهد توپ در دست یا دستها استراحت نماید.
زمانیکه توپ با دست دریبل‌کننده در تماس نیست، تعداد گامهای برداشته محدود نخواهد بود. بازیکن مجاز نیست پس از خاتمه دریبل، برای بار دوم اقدام به دریبل نماید. درصورتیکه این عمل را انجام دهد مرتکب تخلف «دبل» شده‌است.
اگر هنگام دریبل کردن از هر دو دست برای دو دریبل استفاده شود نیز خطای دبل محسوب می‌شود (تک دریبل با دودست را دریبل قدرتی می‌نامند)
هنگام دریبل کردن می‌توان با دست تمام نقاط توپ را لمس کرد مگر اینکه دست را به ناحیهٔ زیرین توپ برده در این صورت نیز خطای دبل مرتکب شده‌است.
توپ در هنگام دریبل تنها تا ارتفاع شانهٔ شخص می‌تواند بالا بیاید و اگر از شانه بالاتر باشد خطا دبل انجام شده‌است.
قانون نیمه (برگشت توپ به زمین دفاعی)
زمانی که یک بازیکن در زمین حریف (زمین حمله) مالکیت توپ را در اختیار می‌گیرد، نباید توپ را به زمین دفاعی (زمین خودی) برگرداند. چه با پاس به یاران خود چه با دریبل کردن خودش آن را به زمین خودی برگرداند. این کار یک تخلف است و توپ دراختیار تیم مقابل قرار خواهد گرفت.
تذکری در این رابطه: درهنگامی که فرد حامل توپ به زمین حریف وارد شد حتی اگر پای او یا توپ زیر دستش وارد زمین خودی شود خطای نیمه (half) صورت گرفته‌است. البته نکته بالا [پای او یا توپ زیر دستش وارد اوت (Out) شود] در مورد وارد شدن توپ به اوت (Out) نیز صدق می‌کند.
قانون ۵ ثانیه
۱-بطور کلی هیچ‌یک از بازیکنان تیم نمی‌توانند توپ را بیش از ۵ ثانیه نزد خود نگه دارند. (در زمان دریبل این شمارش انجام نمی‌گیرد) ۲- هر زمانی که بازی با پرتاب توپ از بیرون زمین بخواهد شروع شود بازیکن ۵ ثانیه زمان برای شروع در اختیار دارد. ۳- برای پرتاب هر پنالتی، بازیکن ۵ ثانیه زمان دارد
قانون هشت ثانیه
زمانیکه یک تیم توپ را در زمین خودی تحت کنترل می‌گیرد، باید در عرض ۸ ثانیه توپ را به زمین حمله بفرستد. تخطی از این قانون، تخلف «هشت ثانیه» نامیده می‌شود و داور توپ را در اختیار تیم مقابل قرار خواهد داد.
قانون ۲۴ ثانیه
اگر تیمی مالک توپ شده باشد. باید در عرض ۲۴ ثانیه توپ را وارد حلقه حریف بکند یا به طرف حلقه تیم مقابل شوت بزند در زدن شوت توپ باید حتماً به حلقه بخورد تا ۲۴ ثانیه صفر شود اگر توپ به تخته بخورد ۲۴ ثانیه ادامه می‌یابد و اگر توپ توسط تیم مقابل اوت شود باز هم ۲۴ ثانیه ادامه می‌یابد.
۲۴ ثانیه موقعی صفر می‌شود که: ۱- خطا صورت بگیرد ۲- بازیکن تیم مقابل با پا توپ را به اوت بیندازد. اگر دستگاه ۲۴ ثانیه بوق بزند و توپ از دست بازیکن رها شده و در هوا باشد، اگر گل شود گل قبول میباشد.
اگر در هوا با دست بازیکنی لمس شود و گل شود گل مردود میباشد. البته این قانون کمی تغییر یافته و در صورتی که از ۲۴ ثانیه، هنوز بیش از چهارده ثانیه مانده باشد، دوباره ۲۴ ثانیه ریست می‌شود ولی اگر کمتر از چهارده ثانیه یا خود چهارده ثانیه مانده باشد، زمان به چهارده ثانیه ریست می‌شود.
قانون سه ثانیه
زمانی که تیمی کنترل توپ را در زمین حمله، موقعی که ساعت در جریان باشد، دراختیار دارد، هیچ‌یک از نفرات آن تیم نمی‌تواند بیش از مدت سه ثانیه در منطقهٔ رنگی حریف یا روی خطوط رنگی حریف بماند یا حرکت کند.
قانون رانینگ (تراولینگ)
بازیکنی که توپ را دراختیار دارد می‌تواند یک پای خود را به هر سمتی که می‌خواهد، یک یا چند مرتبه حرکت دهد. درصورتیکه پای دیگرش که آن را پای «پیوت» می‌نامند ثابت باشد. رانینگ حرکتی است که بازیکن صاحب توپ در داخل زمین یک یا دو پای خود را بدون توجه به محدودیت فوق حرکت دهد یا گامهای او با دریبل‌های بازیکن تناسب نداشته باشد.
خطاهای حرکت رانینگ
دویدن با توپ بدون دریبل بیش از یک گام
برداشتن گام اضافه در سه گام، لی آپ و پاور موو ( Power move )
برداشتن گام ریز در سه گام بطوری که قابل تشخیص نباشد
کشیده شدن پا روی زمین برای فاصلهٔ بیش از ۵ سانتی متر در هر حرکت
پرش با توپ و برگشت به زمین بدون رها کردن آن . برای مثال بازیکنی که به قصد شوت، پرش جفت می‌کند اگر به زمین برسد و هنوز توپ را رها نکرده باشد، رانینگ کرده .
اگر بازیکن در اوت، هنگام پرتاب اوت با توپ حرکت کند .
قوانین مربوط به لباس بازیکنان بسکتبال
برای بازی و یا مسابقه بسکتبال بازیکنان تیم بایستی از پیراهن و شورت هم رنگ و یک شکل استفاده کنند به طوری که قسمت جلو و پشت لباس ها (پیراهن و شورت) هم رنگ باشد. معمولا پیراهن های بازیکنان از اعداد ۴ الی ۱۵ شماره گذاری می شود که شماره های قسمت جلو پیراهن ۱۰ سانتی متر و شماره های پشت پیراهن به عرض ۲۰ سانتی متر طراحی و نصب شوند که برای تیم داوری و منشی بازی قابل رویت بوده و شماره ها نباید کوچکتر از اندازه تعین شده باشند. لازم به ذکر است که رنگ پیراهن باید متمایز از رنگ شماره باشد. در مسابقه بسکتبال استفاده از پیراهن آستین دار و استفاده از تی شرت در زیر پیراهن بازی مجاز نمی باشد به جزء در مواقعی که پزشک به صورت کتبی مجوز استفاده را صادر کرده باشد که در این صورت پیراهن زیر نیز باید همرنگ با پیراهن بازی باشد.
استفاده از استرج کوتاه و لباس هایی که در زیر شورت ورزشی پوشیده می شود در صورت همرنگ بودن با لباس بازی بلامانع است. هر دو تیم حاضر در بازی باید دو دست لباس با رنگ های تیره و روشن داشته باشند معمولا در مسابقه تیم میزبان از لباس روشن و تیم میهمان از لباس تیره رنگ استفاده می کنند. کادر فنی تیم ها موظف هستند ۲۰ دقیقه پیش از شروع بازی لیست اسامی بازیکنان، کاپیتان تیم، ۵ بازیکن آغاز کننده بازی، نام مربی و کمک مربی را به منشی بازی تحویل دهند.
فایده های ورزش بسکتبال
- كسب تعادل روانی و فراهم بودن زمینه های لازم برای رشد روانی
- ایجاد انگیزش مناسب در اشخاص برای شركت در فعالیتهای ورزشی
- ایجاد شخصیت متعادل و روحیه تعاون و همكاری
- تقویت عوامل روانی مثل:اعتماد به نفس، تمركز و توجه و خود شكوفایی
- كسب نشاط و شادی و طراوت
- پرورش و تقویت توان رهبری اشخاص
- افزایش قدرت تصمیم گیری اشخاص به گونه درست و قضاوت منطقی
- پرورش شخص از نظر هوشی و افزایش ظرفیت های ذهنی
زمین بسکتبال
- اندازه زمين بسكتبال بايد (۲۸*۱۵) يا (۲۶*۱۴) يا (۲۴*۱۲) باشد و ارتفاع زمين بازي تا سقف سالن بايد هفت متر باشد.
- تمامي خطوط زمين بايد ۵ سانتيمتر عرض داشته باشد:
- شعاع دايره های زمین بازی بسکتبال بايد ۱.۸ متر باشد.
- اندازه تخته بسکتبال بايد ۱۸۰ * ۱۵۰ سانتی متر باشد كه با فاصله ۲.۹ متر از سطح زمين نصب مي گردد.
داوران بسکتبال
تعداد داوران یک مسابقهٔ بسکتبال ۵ نفر است. از این ۵ نفر دو داور در درون زمین بر جریان بازی نظارت می‌کنند که یکی از آن‌ها سرداور و دیگری داور است . در کنار زمین هم ۳ نفر هر یک وظیفه‌ای خاص را انجام می‌دهند . یک نفر ثبت کنندهٔ امتیازها و خطاها (منشی) یک نفر مسئول ۲۴ ثانیه و هم وقت نگهدار است. خطاهای عمده‌ای که داوران به آن توجه دارند عبارتند از: خطا در حمله، رانینگ، دبل، سه ثانیه، خطاهای برخورد و سد مسیر.
خطاهای بسکتبال
خطای شخصی: 1- بلاک کردن 2- شارژ کردن 3- دفاع از پشت سر 4- تماس با دست 5 – نگهداشتن 6- استفاده غیرقانونی از دستها 7- هل دادن 8- اسکرین غیر قانونی خطای شخصی در تمامی حالات جهت بازیکن خاطی اعلام می شود.
خطای طرفین: خطایی است که دو بازیکن مخالف روی همدیگر در یک زمان انجام می دهند.
خطای غیر ورزشی: خطای شخصی است که به طور عمد روی بازیکن با توپ و یا بدون توپ صورت می گیرد و جریمه آن دو پرتاب آزاد و مالکیت توپ از وسط زمین می باشد.
دیسکالیفه: هرگونه خطایی خارج از روحیه ورزشکاری را با دیسکالیفه (اخراج از زمین بازی) جریمه و دو پرتاب آزاد و مالکیت توپ از وسط زمین به حریف داده می شود.
خطای فنی: خطایی است که بدون برخورد بازیکن بوجود می آید. جریمه آن یک پرتاب آزاد با مالکیت توپ از وسط زمین می باشد. خطای فنی برای بازیکن ذخیره دو پرتاب آزاد با مالکیت توپ و خطای فنی برای مربی و همراه تیم دو پرتاب آزاد و مالکیت توپ است.
خطای تیمی:در هر ده دقیقه، تیمی که خطاهای انجام شده آن بیش از 4 خطا باشد، خطای تیمی محسوب می شود و جریمه آن دو پرتاب آزاد توسط بازیکنی که خطا روی آن اتفاق افتاده است انجام می شود.
خطاي شخصي در بسکتبال :
• بلاك كردن
• شارژ كردن
• دفاع از پشت سر
• تماس با دست
• نگهداشتن
• استفاده غيرقانوني از دستها
• هل دادن
• اسكرين غير قانوني خطاي شخصي در تمامي حالات جهت بازيكن خاطي اعلام مي شود
لوازم و تجهیزات بازی بسکتبال
توپ بسکتبال:
کروی شکل بوده و ازجنس چرم، لاستیک و با ترکیبی از مواد مصنوعی ساخته می شود که باید دارای محیطی بر ۷۸ سانتی متر و با وزن تقریبی بین ۶۰۰ الی ۶۵۰ گرم باشد. لازم به ذکر است که اندازه توپ( سایز ۷) که عنوان شد برای بازی بزرگسالان است و در رده سنی مختلف ابعاد و اندازه های توپ بسکتبال متفاوت است.
ابعاد تخته و حلقه بسکتبال:
استاندارد طول تخته ۱۸۰ سانتی متر و عرض آن ۱۲۰ سانتی است و همچنین مستطیل رسم شده در وسط تخته باید به طول ۵۹ سانتی متر و عرض ۴۵ سانتی متر باشد و فاصله بین حلقه تا تخته در ۱۵ سانتی متری تخته قرار گرفته باشد. قطر دهانه حلقه بسکتبال باید ۴۵ سانتی متر باشد به طوری که بتوان دو توپ (سایز ۷) را با کمی فشار از داخل آن عبور داد و ارتفاع بین حلقه و تور بین ۴۰ الی ۴۵ سانتی متر باشد. همچنین حلقه باید در ارتفاع ۳/۰۵ متر و سانتی متری از سطح زمین بر روی تخته نصب شده باشد.
بهترین بازیکنان بسکتبال در دنیا
وقتی از بهترین بازیکنان بسکتبال صحبت می کنیم انتخاب بین اسطوره های بسکتبال کار بسیار سخت و ناشدنی تلقی می شود. لیگ بسکتبال NBA ابر قدرت های زیادی را در خود جای داده است. اما شاید بتوان از سه نفر که جایگاه بسیار ویژه ای در این لیگ دارند نام برد.
بی شک یکی از این اساطیر ویلتون نورمون چمبرلین می باشد.چمبرلین عضو تیم بسکتبال نمایشی در هارلم بود.2 مقام قهرمانی و 4 عنوان باارزش ترین بازیکن سال در بسکتبال را می توان از افتخارات وی برشمرد.
کریم عبدالجبار
کریم عبدالجبار از دیگر ابرقدرت های آمریکایی دنیای بسکتبال است که نام اصلی او فردیناند لوییس الیسیدور جی. آر می باشد. او پس از پذیرش دین اسلام، نام خود را به کریم عبدالجبار تغییر داد.
او با 20 بازی در NBA، 38387 امتیاز را از آن خود کرد و این رکورد را می توان دست نیافتنی ترین رکورد بسکتبال در دنیا دانست. همچنین عبدالجبار 6 مقام قهرمانی در NBA و 6 جایزه بهترین بازیکن فصل را به خود اختصاص داده است.
مایکل جردن
مایکل جردن آمریکایی به عنوان بهترین بازیکن بسکتبال در دنیا شناخته شده است.او 5 بار مقام با ارزش ترین بازیکن ان بی ای، 10 بار قرار گرفتن در تیم اول تیم منتخب NBA، 9 بار تیم اول تیم منتخب مدافعین NBA، 14 بار حضور در بازی ستارگان NBA، 3 بار گرفتن جایزه با ارزشترین بازیکن بازی ستارگان ان بی ای، ده بار کسب عنوان امتیازاورترین بازیکن فصل ان بی ای، شش عنوان بیشترین توپ ربایی فصل، شش بار بدست آوردن جایزه بهترین بازیکن مرحله حذفی NBA، و کسب جایزه بهترین مدافع سال NBA در سال 198را در سابقه ورزشی خود قرار داد.