ووشو از دسته ورزش های گروهی رزمی و زیر مجموعه کونگ فو است. توسعه ووشو در سلسله هاي مينگ (۱۳۶۸-۱۶۴۴ ميلادي ) و چينگ (۱۶۳۶-۱۹۱۲ميلادي ) به اوج خود رسيد. در اين زمان، ووشو به شاخه های گوناگون مانند چان چوان، نان چوان و تای چی تقسيم شد. در زمان جمهوری چين (۱۹۱۲-۱۹۴۹ميلادي) ووشو به نوعي ورزش تبديل شد و باشگاه هاي تخصصی بسياري در زمينه ورزش ووشو ايجاد شد.
اگر به ترجمه تحت الفظی آن دقت کنیم، در می‌یابیم که تاریخچه‌ای غنی دارد و همچنین در افسانه‌ها نیز وجود دارد. به طور کلی ریشه این ورزش رزمی به هزاران سال قبل در چین باز می‌گردد، آن‌ها این ورزش را برای شکار و حفظ جان خود در مقابل دشمنان طراحی کرده بودند. این ورزش رزمی در زمان امپراطور چین شین هوانگ (۲۶۹ سال قبل از میلاد مسیح) به رسمیت شناخته شد. در آن زمان نوع خاصی از کُشتی به سربازان آموزش داده می‌شد که در آن از نوعی کلاه " کلاه خود " نوک تیز استفاده می‌شد.
ورزش ووشو در ایران
در سال ۱۳۷۰ اولین دوره مسابقات تای چی چوان قهرمانی کشور در شهرستان ساری برگزار گردید و در همین سال ایران به عضویت فدراسیون جهانی ووشو (IWF) درآمد. در سال ۱۳۷۱ هم ایران با اکثریت آرا به جمع اعضای فدراسیون آسیایی ووشو (WFA) پیوست و چندی بعد در فستیوال جهانی ووشو شانگهای در کشور چین شرکت نمود که استاد داداشی موفق به دریافت مدال طلا در اجرای فرم استاندارد تای چی چوان شد.
با جلب نظر مسئولان سازمان تربیت بدنی در سال ۱۳۷۲ کمیته ورزش های رزمی تشکیل شد که سال بعد به فدراسیون ورزش های رزمی ارتقاء یافت. ورزش ووشو به عنوان مهمترین هنر رزمی تحت پوشش این فدراسیون به مسابقات جهانی و آسیایی اعزام و به موفقیت های چشمگیری دست یافت. با تلاش علاقمندان به این رشته، فدراسیون ووشو جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳ به عنوان فدراسیونی مستقل تشکیل شد و بهزاد کتیرایی عنوان اولین رئیس این فدراسیون را به دست آورد.
یکی از پرافتخار ترین مدال آوران ورزش ووشو ایران حسین اوجاقی می باشد. این سانداکار ایرانی در طی دوران ورزشی اش موفق به کسب ۲۱ مدال شد که ۱۶ تای آن ها طلایی بود.
ووشو در شیوه ها و سبک های مختلفی تعریف شده است که هر کدام تکنیک ها، تاکتیک ها و قواعد خاص خود را دارند.
تفاوت سبک ها در واقع موجب تنوع در شیوه های مبارزه شده است؛ اما به طور کلی فلسفه آن طی 5000 سال پیشرفت تغییر نکرده است. ورزش ووشو فقط مفهوم حمله کردن و دفاع کردن را در بر نمی گیرد، بلکه برای رشد و پرورش بدن، ذهن و روح انجام می شود.
ووشو از دو واژه وو (wu) و شو (shu) تشکیل شده است و در زبان چینی به صورت دو نویسه zhi به معنی دست کشیدن و Ge که نوعی سلاح جنگی قدیمی است، نوشته می شود.
ورزش ووشو در دسته ورزش های رزمی قرار گرفته و شامل دو بخش تالو و ساندا است. تالو به معنای اجرای فرم و مبارزه با حریف فرضی می باشد، اما ساندا یا سانشو مبارزه واقعی بین دو حریف روی سکو است.
تالو سبک های مختلفی دارد. اجرای فرم دست، سلاح بلند و سلاح کوتاه کلی ترین آن ها هستند. هر کدام از این دسته ها به سبک های ریز تر و تخصصی تری تقسیم می شوند.
این ورزش روی فرش تالو یا تالو فیلد اجرا می شود و داوران برای تعیین مقام های برتر به اجرای فرم ورزشکاران امتیاز می دهند.
در ساندا که بخش مبارزه ای ووشو می باشد، ورزشکاران روی سکویی به اندازه 8×8 متر به مبارزه می پردازند. در ساندا ضربات بوکس، پا، درگیری (کشتی و پاگیری) آزاد است و توسط پنج داور دور زمین و سر داور امتیاز دهی به بازیکنان انجام می شود. داور وسط مسئولیت نمایش علامت های مخصوص و اعلام برنده را به عهده دارد.
وجود چند عمل مهم و ضروری در مسابقات ووشو
۱) اجرا در قالب سه سبک اصلی
● مشت کوتاه (چانگ کوان): این حرکت حاصل حرکات دیگر سبک‌های سنتی است. مشت کوتاه که خیلی در فرم‌های ووشو دیده می‌شود ملزم به انعطاف پذیری بالا، سرعت، دقت و قدرت است. انجام حرکت مشت کوتاه کار سختی است و نیازمند انعطاف پذیری بالا و روحیه ورزشکاری است و معمولا انجام آن در سنین پایین آغاز می‌شود. همه حرکات باید در طی ۴ گام انجام شود.
● نانکوان (مشت جنوبی): این سبک از مناطق جنوب چین نشاًت گرفته است. اغلب این مشت بلند را به خاطر شدت قدرت و حرکات قهرمانانه و حالت ایستادن ثابت و پیچیده شدن دست‌ها می‌شناسند. مشت بلند معمولاً از انعطاف پذیری و حرکات آکروباتیک کمتری نسبت به چانگ کوان برخوردار است، اما نیازمند قدرت در ماهیچه‌های پا و هماهنگی پا و باسن است. همه حرکات در طی ۴ گام انجام می‌شود.
● تایجی چوان (مشت تایجی): به تصور غلط عموم مردم، تایجی چوان با سرعت و شدت کم انجام می‌شود و گمان می‌کنند انجام این حرکات برای افراد مسن مناسب است. اما بالعکس، تایجی چوان معمولاً از حرکات سختی از قبیل: تعادل، پرش، ضربه زدن و لگد زدن تشکیل شده است.
۲) استفاده از سلاح کوچک
● دائو (چاقو)
● جیان (شمشیر دو لبه)
● نان دائو (شمشیر یک لبه جنوبی): حرکت شمشیر و تکنیک‌ها براساس حرکات پروانه‌ای که به حرکات جنوبی نیز شهرت دارند انجام می‌شود.
● تایجیان (شمشیر دو لبه جنوبی)
۳) استفاده از سلاح بزرگ
● تفنگ
● نیزه بلند
● چماق جنوبی
۱۸ سلاح رزمی ووشو
نیزه بلند، کمان بلند، کمان تفنگی، چکش، گرز، عصا، چماق، شمشیر، زنجیر، قلابها، خنجر ترکیبی با تبر، تیشه ساتور، تبر دسته کوتاه، تبرزین، سپهر، چوب دستی، نیزه، شن کش.
امروزه این عبارت معمولا" بر سلاح های زیر اطلاق می‌شود:
شمشیر پهن، نیزه، شمشیر دو بند، تبرزین، تبر دسته کوتاه، پارو( بیل)، چنگال، عصا، ساتور،چکش، چماق، نیزه تیغه بلند، گرز «چوب»، خنجر ترکیبی با تبر، چنگک، نیزه سه شاخه.
سلاح های دیگری که معمولا" استفاده می‌شوند عبارتند از: خنجر امی، ایپون، چماق دسته خمیده و قلاب است.
هر کدام از این دسته‌ها، دارای نمونه‌های زیادی است. برای مثال دسته شمشیر پهن دسته کوتاه و بلند، شمشیر پهن تکی، شمشیر، شمشیر پهن دو تائی و شمشیرهای ۳ سر و دو سر هستند. گرزها شامل: چوب بلند، چوب متوسط، چوب کوتاه، نانچکو دسته بلند و دسته کوتاه و سه قسمت.
فواید ورزش ووشو
افراد زیادی به هنرهای رزمی علاقه دارند، این ورزش‌ها فواید بسیاری دارند. یکی از فواید این ورزش‌ها این است که امکان دفاع شخصی را فراهم می‌آورند. با این وجود باید توجه داشت که ورزش‌های رزمی برای دفاع هستند نه آسیب رساندن به دیگران. انجام ورزش‌های رزمی باعث سلامتی می‌شوند و از آن‌ها می‌توان به عنوان راهی برای ورزیده کردن بدن استفاده کرد، زیرا هماهنگی اعضای بدن را بالا می‌برند. در این نوع ورزش‌ها روح و جسم درگیرند. همچنین بعضی افراد از این ورزش‌ها برای کم کردن وزن استفاده می‌کنند. این ورزش‌ها باعث بالا رفتن استقامت بدن می‌شود و بدن به راحتی تن به خستگی نمی‌دهد. ورزش‌های رزمی باعث انعطاف پذیری بیشتر می‌شوند و اعتماد به نفس را بالا می‌برند.
بعضی افراد فکر می‌کنند که ورزش‌های رزمی مانند ورزش‌های دیگر هستند و یا برای گذراند وقت انجام می‌شوند، اما با انجام آن‌ها و مقایسه‌شان با دیگر ورزش‌ها می‌توان تفاوت را احساس کرد. برای انجام این ورزش‌ها به هماهنگی جسم و روح نیاز است. برای مهارت پیدا کردن در این ورزش‌ها باید سال‌های زیادی را سپری کرد و جنبه‌های زیادی را درک کرد.
روش‌های تمرین ووشو
روش‌های زیادی برای تمرین ووشوی چینی وجود دارد. سه روش اصلی عبارتند از: روتین‌های تمرین، نبرد تن به تن و تمارین پرورش مهارت روتین‌های ووشو شامل سری کاملی از حرکات زنجیره وار بی وقفه است که گاهی به ۱۰۰ حرکت پشت سر هم می‌رسد برای هر روتین ترکیب، ترتیب و ریتم حرکات متفاوت است و تغییراتی هم در شدت دشواری تکنیکی تمارین به چشم می‌خورند.
این روتین‌های تمرینی ممکن است به صورت‌های زیر باشند:
روتین‌های تک نفره بدون سلاح، با سلاح، روتین های مبارزه تن به تن نمایشی که توسط ۲ یا ۳ نفر با یا بدون سلاح یا ترکیبی از مبارزین مسلح و با سلاح گروهی، بدون سلاح یا با سلاح که همزمان توسط چهار نفر یا بیشتر اجرا می شوند مبارزات تن به تن مبارزاتی اند که توسط ۲ مبارز انجام می شوند.