كلیه قایق هایی كه توسط پارو و نیروی عضلانی شخص پاروزن ، به حركت در می آید، و به جهت نوع حركت و پارویی كه در آن استفاده می شود، به دو بخش تقسیم می گردند كه تحت پوشش دو ارگان جداگانه كار می كنند.
قایقرانی نوعی ورزش و سرگرمی است که با انواع متفاوتی از قایق در رشته‌های مختلف انجام می‌شود. قایقرانی آبهای آرام، کانوپولو، راندن قایق اژدها، راندن قایق بادبانی، اسلالوم در آبهای خروشان، روئینگ و رفتینگ رشته‌های ورزش قایقرانی را تشكیل می‌دهند.
تاریخچه مختصری در مورد ورزش قایقرانی در ایران :
ورزش قایقرانی سابقه ای هفتاد ساله در ایران دارد.در آن زمان با حضور انگلیسی ها در جنوب ایران، اولین باشگاه قایقرانی در مسجد سلیمان تاسیس شد. در پنجاه سال قبل نیز اولین باشگاه قایق های بادبانی تحت عنوان «یات کلاب» در آبادان راه اندازی شد.
دراوایل دهه ۴۰ هجری شمسی چند قایق از نوع ( ۱-k و ۲-k کایاک یک نفره و دو نفره) از انگلستان به ایران وارد شد و در دریاچه سد امیرکبیر که بر روی رودخانه کرج و در فاصله ۷۵ کیلومتری شمال غرب تهران احداث شده است،به آب انداخته شده و به این ترتیب اولین پایگاه قایقرانی زیر نظر سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران به وجود آمد.
جنس قایقهای اولیه ایران از چوب با پوشش برزنتی و وزن آنها بالای ۲۰ کیلوگرم برای یک نفره و ۲۴ کیلوگرم برای دو نفره بود.
انواع رشته های قایقرانی
کلیه قایق هایی که توسط پارو و نیروی عضلانی شخص پاروزن، به حرکت در می آید، و به جهت نوع حرکت و پارویی که در آن استفاده می شود، به دو بخش تقسیم می گردند که تحت پوشش دو ارگان جداگانه کار می کنند.
بخش اول کانوئینگ است که تحت نظر فدراسیون جهانی قایقرانی I.C.F می باشد و این فدراسیون شامل کمیته های زیر است:
۱) کمیته آبهای آرام (مسابقات سرعت در پیست.
۲) کمیته اسلالوم (مارپیچ) و آبهای خروشان.
۳) کمیته ماراتن.
۴) کمیته کانوپولو.
۵) کمیته بادبانی.
۶) کمیته تورینگ.
بخش دوم روئینگ است که تحت نظر فدراسیون جهانی پاروزنی می باشد.
انوئینگ:
۱.کمیته آبهای آرام (مسابقات سرعت در پیست)
- مسابقات سرعت که در پیست برگزار می گردد (آب راکد و بدون امواج)
- ابعاد پیست سرعت به این صورت است که طول آن حداقل ۲۵۰۰ متر، عرض آن حداقل ۹۰ متر و عمق آن حداقل ۲ متر می باشد.
- اختلاف ارتفاع پیست از سطح دریاهای آزاد نباید زیاد باشد، زیرا ورزشکاران دچار مشکلات تنفسی می شوند.
- در انتهای پیست یک ساختمان چند طبقه که محل قرار گرفتن داوران می باشد، نیاز است و همچنین در انتهای پیست بایستی در روی خشکی یک جاده مستقیم و موازی با پیست وجود داشته باشد.
- در ابتدای خط استارت، اسکله های کوچک متحرکی وجود دارد به نام پانتون که در شروع مسابقه، انتهای قایق ها به این اسکله ها مماس می گردد.
- مسابقات سرعت در سه مسافت ۲۰۰ متر، ۵۰۰ متر و ۱۰۰۰ متر برگزار می گردد که مسافت های ۵۰۰ متر و ۱۰۰۰ متر باید در مسیر مستقیم صورت پذیرد.
انواع رشته های مسابقات سرعت عبارتند از: کایاک، کایاک تورینگ و کانو کانادایی.
کایاک: به قایقهایی گفته می شود که با استفاده از یک پاروی دو کفه ای به حرکت در می آید که دو کفه نسبت به هم زاویه دارند. علامت اختصاری K برای کایاک به کار می رود. طریقه نشستن پاروزنان، به حالت نشسته روی صندلی ها و پاهای آنها کشید می باشد. صندلی ثابت و از سکان که در انتهای قایق قرار گرفته، جهت کنترل قایق استفاده می شود.
انواع قایقهای کایاک عبارتند از: کایاک یک نفره، دو نفره و چهار نفره. طول پا روی کایاک متناسب با قد پاروزن می باشد.
کایاک تورینگ: علامت اختصاری کایاک تورینگ Tk می باشد و یکی از قایقهای خانواده کایاک می باشد که توسط همان پاروی کایاک به حرکت در می آید. مسابقات آن هم شامل تورینگ کایاک یک نفره و دو نفره می باشد.
کانو کانادایی: کانو کانادایی که با علامت اختصاری C شناخته می شود، نوعی از قایقهای مسابقات سرعت است که با استفاده از یک پاروی یک کفه ای به حرکت در می آید. طول این پارو از پاروی کایاک کوتاه تر است ولی کفه آن نسبتاً بزرگتر از پاروی کایاک است. طرز قرار گرفتن در این قایق، شبیه زانو زدن است و فاقد صندلی و سکان می باشد.
کانو کانادایی اقسام مختلفی دارد، از جمله: کانو کانادایی یک نفره، دو نفره و چهار نفره. مسابقات کانو کانادایی برای مردان در مسافت های ۵۰۰ متر و ۱۰۰۰ متر و برای زنان تنها در مسافت ۵۰۰ متر انجام می شود.
۲.کمیته اسلالوم و آبهای خروشان
در این رشته هدف اصلی، طی مسیر و عبور از دروازه های قرار داده شده در مسیر، در کمترین زمان ممکن است و شامل رشته های کایاک یک نفره زنان، کایاک یک نفره مردان، کانو کانادایی یک نفره مردان و کانو کانادایی دو نفره مردان می باشد.
در رشته اسلالوم، طول پیست- یعنی فاصله شروع تا پایان - نباید بیشتر از ۶۰۰ متر باشد. تعداد دروازه ها، بین ۲۰ تا ۲۵ است که از این تعداد، حداقل ۶ دروازه خلاف جهت آب می باشد. محل قرار گرفتن آخرین دروازه، باید حداقل ۲۵ متر قبل از خط پایان باشد. فاصله بین میله دو دروازه، حداقل ۲/۱ متر و حداکثر ۵/۳ می باشد و ارتفاع میله های دروازه ۲ متر است. همچنین قسمت پائین میله ها باید ۱۵ سانتی متر بالاتر از سطح آب، قرار داشته باشد.
جریمه ها در رشته اسلالوم به این صورت است که عبور صحیح از دروازه ها صفر امتیاز دارد و تماس با میله دروازه ها ۵ امتیاز منفی. فشار آوردن عمودی به دروازه ها و عبور از سمت مخالف دروازه و واژگون کردن و عبور نکردن از دروازه مواردی است که شامل ۵۰ امتیاز منفی خواهد بود.
رشته آبهای خروشان: در این رشته هدف، طی مسیر ۳ کیلومتری در کمترین زمان از رودخانه ای است که جریان آب در آن سرعت زیادی دارد. در این رشته، از قایق های کایاک یک نفره و کانو کانادایی مخصوص آب های خروشان و کلاه و جلیقه نجات استفاده می شود.
۳.کمیته ماراتن
در رشته ماراتن، هدف طی مسافت های طولانی - از ۴۲ کیلومتر به بالا- در کمترین زمان ممکن است. در این رشته، از قایق کایاک با اندکی تفاوت در وزن و کانو کانادایی استفاده می شود.
۴. کمیته کانوپولو
قایق کانوپولو دارای صندلی ثابت یک نفره است و طول آن ۳ متر می باشد و ۲ جای پای متحرک دارد. در این رشته، بازی با توپ توسط قایقرانان صورت می گیرد. دو تیم که هر یک شامل ۵ بازیکن می باشند، در محیطی محصور شده توسط بویرها بازی می کنند. این محیط دارای طول حداکثر ۵۰ متر و حداقل ۲۵ متر، عمق بیشتر از ۲ متر و عرضی به اندازه دو سوم طول زمین است. دروازه ها به ابعاد ۲×۵/۱ متر هستند و ۲ متر بالاتر از سطح آب نصب می شوند. زمان بازی می تواند در دو نیمه ۱۰ دقیقه ای یا ۷ دقیقه زنده (یعنی توپ در جریان بازی) برگزار گردد. بین هر نیمه هم ۳ دقیقه وقت استراحت در نظر گرفته می شود. بازیکنان کانوپولو مجهز به جلیقه نجات و کلاه ایمنی با محافظ و روکش که جلوی قایق قرار می گیرد، می باشند. مسابقات کانوپولو معمولاً در استخر برگزار شده و از توپ واترپلو برای بازی استفاده می شود.
۵.کمیته بادبانی
مسیر مسابقات قایقهای بادبانی اکثراً در دریا است. هدف اصلی، این است که ورزشکاران به شکل یک مثلث، مسیر مسابقه را در کمترین زمان و با کمترین امتیاز منفی طی نمایند. مسیر مسابقه، با بویرهای شناور بزرگ مشخص گردیده است و از قایق های بادبانی استاندارد استفاده می شود.
۶. کمیته تورینگ
هدف از این رشته، طی کردن مسافت های طولانی در کمترین زمان ممکن در مسیر رودخانه ها و غیره می باشد. در این رشته از قایق های تورینگ استفاده می شود.
روئینگ:
هدف از این رشته، طی کردن مسیری مشخص در کمترین زمان ممکن است. قایق هایی که در این رشته از آنها استفاده می شود، اسکال نام دارند که شامل انواع مختلفی هستند:
- اسکال یک نفره دو پارویی.
- اسکال دو نفره چهار پارویی.
- اسکال چهار نفره، چهار یا هشت پارویی.
- اسکال هشت نفره، هشت یا شانزده پارویی.
- اسکال دوازده نفره، دوازده یا بیست و چهار پارویی.
- اسکال هیجده نفره، هیجده یا سی و شش پارویی.
مسابقات روئینگ برای مردان و زنان در پیست و در مسافتهای ۱۰۰۰ متر و ۲۰۰۰ متر به بالا برگزار می شود.