چوگان ورزش کهن که ریشه ایرانی دارد، این ورزش متعلق به کشور ایران است، امروزه این بازی به عنوان ورزشی جهانی تبدیل شده است. این رشته به دلیل رواج در میان پادشاهان و بزرگان به بازی شاهان معروف است. نام چوگان از نام چوبی که در آن استفاده می‌شود برگرفته شده‌است. در ادامه با این ورزش آشنا می شوید. با دانشچی همراه باشید.این بازی در ابتدا در میدان های جنگی، جایی بوده برای عرض اندام سوارکاران و هنرهای اسب های آنها. چوگان، در زمان هخامنشیان و تقریبا 600 سال قبل از میلاد در ایران شکل گرفته و بازی می شده است. نام چوگان در داستان های فردوسی و همچنین در ابیات سعدی، حافظ و ناصر خسرو عنوان شده که نشان از قدمت این بازی ایرانی دارد.
چوگان حتی به مغول ها هم در زمان حمله به ایران سرایت می کند و آنها در امپراطوری بزرگ خود این ورزش را رواج می دهند و در ادامه این بازی در کشورهای دیگر گسترش پیدا می کند، بطوری که امروزه در بیش از 77 کشور چوگان بازی می شود و مسابقات جهانی المپیک و بازی های جهانی ورزش شناخته شده ایی است.این ورزش در ایران پس از صفویان کم‌کم رو به فراموشی رفت. البته در زمان پهلوی، در ارتباط با اروپاییان، چوگان دوباره مورد توجه قرار گرفت، ولی مانند گذشته رواج نیافت. امروزه سعی می‌شود توجه بیشتری به این ورزش نشان داده شود. همچنین اقداماتی برای تاُسیس زمین‌هایی سرپوشیده برای زنان انجام شده‌است.
چوگان بازی بی‌انگیزه‌ای نبوده‌است و کاملاً یک بازی استراتژیک است که آمادگی سوار و اسب را با هم نیاز داشته‌است. سوار و اسب در بازی چوگان مشق رزم میکرده‌اند. اسب وقتی مقابل مانعی قرار می‌گیرد، فرار می‌کند اما اسب چوگان به سمت مانع رفته و خود را در شرایطی قرار می‌دهد که سوار، چوگان بزند. اسبی که خود با شرایط چوگان باز در میدان تطبیق می‌دهد براحتی در میدان جنگ نیز حضور می‌یابد.
نحوه‌ی بازی چوگان
این بازی با دو تیم و به هدف روانه کردن توپی به قطر حدودا 26 سانتیمتر و وزن 127 تا 141 گرم وزن به سمت دروازه ایی 7 متری در زمینی مستطیل مانند به ابعاد 274 طول و 145 متر عرض انجام می گیرد. هر تیم، چهار بازیکن با نقش های:
مهاجم با وظایف دفاعی کم رنگتر
مهاجم با وظایف دفاعی بیشتر
طراح حملات و بازیکن کلیدی
مدافع دارد.
این بازی در 6 دوره ی زمانی یا چوکه که هرکدام طی مدت 7 دقیقه انجام می گیرد، تقسیم بندی می شود. هنگامی که توپ از پشت خط دروازه خارج می شود، پرتاب توپ به تیمی تعلق می گیرد که مورد حمله واقع شده است و اگر این توپ توسط آنها به خارج از زمین رفته باشد ضربه ایی آزاد و از 48 متری محل خروج به تیم حریف داده می شود. هرگلی که بین دو تیم رد و بدل می شود، دو تیم می بایستی زمین خود را باهم تعویض کنند.
هدف و قوانین بازی
هدف این بازی فرستادن توپ در دروازهٔ حریف می‌باشد. هنگامی که توپ از پشت دروازه خارج می‌شود، پرتاب توپ به تیم مورد حمله قرار گرفته تعلق می‌گیرد، مگر این که خود این تیم باعث خارج شدن آن شده باشد. در این صورت به تیم مقابل یک پرتاب آزاد (از ۸۴ متری محل خروج) تعلق می‌گیرد. پس از هر گل، دو تیم زمین خود را تعویض می‌کنند و داور توپ را در مرکز زمین قرار می‌دهد. در صورتی که دو تیم برابر شوند، وقت اضافی به آنها تعلق می‌گیرد و اولین تیمی که گل بزند برنده اعلام می‌شود. هنگامی که بازیکنی به سمت جهتی که توپ در آن پرتاب شده‌است می‌تازد، تقدم با اوست در صورتی که " تنها در این صورتی که توپ در سمت راست او باشد". در این صورت هیچ بازکنی اجازه ندارد راه او را سد کند، مگر آن که در فاصلهٔ معقولی قرار گیرد که هیچ جای خطر نباشد.
- خطاهای ورزش چوگان
- قطع مسیر سوارکاری که در طول مسیر خود در حال زدن توپ است و با این کار، انداختن جان او در مخاطره.
- ضربه زدن از جهت مخالف (از سمت چپ).
- سوارکاری یا زدن ضربه به شکلی که برای سایر سوارکارها خطرناک باشد.
انواع جریمه‌های بازی چوگان
یک نگارگری که بازی چوگان را نمایش می‌دهد.
احتساب یک گل برای تیم مقابل درصورت برخورد خطرناک یا خطای عمد در نزدیکی دروازه.
زدن یک ضربه آزاد از فاصله ۲۷ متری در جهت مخالف دروازه، و قرار گرفتن مدافعین در پشت خط دروازه. مدافعین تنها زمانی اجازهٔ دخالت دارند که ضربه زده شود.
زدن یک ضربه آزاد از فاصله ۳۶ متری با همان شرایط.
زدن یک ضربه آزاد از فاصله ۵۴ متری به‌طوری‌که هیچ مدافعی تا فاصله ۲۷ متری نقطه زدن توپ قرارداشته باشد.
زدن یک ضربه آزاد از وسط زمین (بدون وجود قانونی مانند آفساید و… مانند فوتبال).
زدن یک ضربه آزاد از محل وقوع خطا. در این شرایط هیچ مدافعی نباید تا فاصله ۲۷ متری از نقطه زدن ضربه قرار داشته باشد.
کورنر مانند فوتبال وجود ندارد ولی حرکتی مشابه به شکل زیر انجام می‌گیرد: یک ضربه آزاد از فاصله ۵۴ متری دروازه به این شرط که مدافعین در فاصله ۲۷ متری از زدن ضربه قرارداشته باشند.
تعداد بازیکنان
در هر تیم چهار نفر بازی می‌کنند:
مهاجم با وظایف دفاعی کم رنگتر
مهاجم با وظایف دفاعی بیشتر
طراح حملات و بازیکن کلیدی
مدافعاسب‌های چوگان
در ورزش چوگان معمولاً از اسبهای کوتاه قد استفاده می‌شود، بدین منظور پونی‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. در یک بازی معمولاً از یک اسب حداکثر در دو چوکه استفاده می‌شود، البته باید بین آنها یک چوکه استراحت به اسب داده شود.
وسائل ضروری اسب در حین مسابقه چوگان
بانداژ برای حفاظت چهار ساق اسب به منظور عدم برخورد ضربات توپ و یا چوب چوگان به ساق‌ها.
انتخاب افسار (دهنه، لگام) مناسب جهت کنترل هرچه بهتر اسب در حین مسابقه.
وسائل ضروری سوارکار
کلاه ایمنی مخصوص چوگان
دستکش
شلاق چوگان که اندازه آن تقریباً معادل ۱۰۶ سانتیمتر می‌باشد و علت آن نیز سهولت استفاده از آن حین مسابقه‌است.
چکمه سوارکاری بدون بند
زانوبند
اندازه چوب چوگان و توپ
چوب چوگان دارای طولی معادل ۱۲۹ سانتیمتر می‌باشد که انتهای آن به صورت استوانه‌ای است. معمولاً برای ساخت آن از چوب بامبو یا چوب‌های سبک و مقاومی همچون چوب درخت خرمالو استفاده می‌شود. قطر توپ حدود نیز ۲۵/۸ سانتیمتر است و در حدود ۱۴۱-۱۲۷ گرم وزن دارد، جنس توپ از چوب بید و یا بامبو می‌باشد. البته در بازی‌های تمرینی از نوع پلاستیکی و فومی آن هم استفاده می‌شود.