این ورزش که مخصوص افراد نابینا میباشد براساس قدرت شنوایی در راستای جهت یابی توپ در بازی و درک صحیح فاصله ورزشکار از توپ میباشد.
این ورزش به صورت تیمی برگذار می‌شود و در آن دو تیم که دارای سه بازیکن اصلی و حداکثر سه بازیکن ذخیره هستند با یکدیگر مسابقه می‌دهند. و ۲ گروه، شامل ٣ نفر با هم به رقابت می‌پردازند. هدف هر گروه این است که توپ را از خط دروازه حریف عبور دهد و تیم مقابل نیز می‌کوشد جلوی این کار را بگیرد. توپ گلبال سنگین و زنگوله دار است تا با غلتیدن آن بازیکنان بتوانند جهت حرکت توپ را تشخیص دهند.
در ادامه با این ورزش بیشتر اشنا میشوید.
تاریخچه گلبال
بازی گلبال ابتدا به وسیله شخصی به نام هانس لورنزن در کشور آلمان پدید امد و در زمان جنگ جهانی دوم طراحی کرد.هانس در همان ابتدا تلاش بسیاری برای راه اندازی این بازی انجام داد. زخمی‌های نابینا می‌توانستند با انجام این بازی، تمرکز خود را همپای قابلیت‌های روانی و جسمانی نیرو ببخشند. گلبال ٣ مدعی ابداع دارد. آلمان، اتریش و بلژیک که هر کدام ادعا دارند آنها این بازی را ساخته اند.
در سال ۱۹۷۶ وارد ورزش معلولین شد و در ورزش های پارالمپیک وارد شد و دوره ی بازی های قهرمانی آن در تابستان همان سال در پنجمین پارالمپیک معلولین جهان در تورنتو در کانادا انجام گرفت .
در سال 1981 بیش از 30 کشور جهان انجمن بین المللی ورزش های نابینایان (IBSA) را پایه ریزی نمودند. این انجمن بعدها مسابقات قهرمانی جهان را که شامل 1988 سئول در کره ی جنوبی و قهرمانی جهان در سال 1990 در کالیگاری در کانادا و پارالمپیک 1992 بارسلون اسپانیا تصویب کرد.
پیشرفت گلبال در ایران
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گلبال به شکل رسمی فعالیت خود را اغاز کرد . در این میان با برگذاری سمیناری در تهران نیاز به رشد و توسعه رشته هایی مخصوص نابینان ،بیان شد و پیگیری های لازم جهت اجرای ان انجام شد. با تأسیس فدراسیون ورزش های جانبازیان و معلولین در کشور ورزش نابینایان نیز تحت پوشش این فدراسیون قرار گرفت.
گلبال اولین رشته ورزشی میباشد که در زمینه فعالیت نابینایان به صورت سراسری در اکثر نقاط کشور اغاز شد.
اولین دوره ی مسابقات گلبال در سطح قهرمانی کشور با حضور 6 تیم از تهران و دو تیم از شهرهای اصفهان و دورود برگزار شد. از آن زمان به بعد سالانه بر تعداد تیم ها افزوده شد و مسابقات گلبال به صورت قهرمانی کشور، لیگ دسته اول و دوم ، نوجوانان و جشنواره های فرهنگی و ورزشی با حضور فعال اکثر استانها انجام گرفته است. در حال حاضر نیز مسابقات گلبال در قالب دسته های یک، دو، سه نوجوانان ، جوانان ، زیر گروه و لیگ باشگاهی برگزار می شود .
در سال 1367 تیم ملی گلبال ایران تشکیل و در مسابقات دوستانه پارالمپیک المان ،سئول ،کاپ مجارستان، تورنمت ایتالیا ، جام جهانی اسپانیا ، مسابقات جهانی کانادا ،مسابقات کشورهای اسلامی و پارالمپیک پکن و..... شرکت کردند و مقام های قهرمانی بسیاری کسب نمودند.
تعریف کاملی از گلبال
همانطور که گفته شد گلبال ورزشی تیمی است که با قدرت شنوایی در جهت هماهنگی با توپ برای دریافت ان(دفاع) و یا پرتاب (حمله) در یک لحظه خود را با موقعیت صحیح تطبیق دهد. محل مسایقه ورزشگاهی سرپوشیده و مستطیل شکل است به ابعاد یک زمین والیبال است .
قوانین گلبال نیز قوانینی است که به تأیید سازمان بین المللی ورزشهای نابینایان و کم بینایان (IBSA) رسیده که در اینجا به آنها اشاره می شود.
لباس بازیکنان
تمام بازیکنان باید لباس رسمی بازی را بپوشند. این لباس ها باید از جلو و از پشت دارای شماره های مخصوص و دائمی باشند. شماره ها باید از بین اعداد 1 تا 9 انتخاب و حد اقل ارتفاع آنها 20 سانتی متر باشد و حد اکثر کشش و گشادی لباس از بدن بازیکن هم باید 10 سانتی متر باشد.
در کلیه ی مسابقات پارالمپیک و قهرمانی جهان کلیه ی اقلام البسه ی بازی باید برای همه بازیکنان یکسان باشد و قوانین تبلیغات در مورد آن رعایت شود.
عینک و لنز
استفاده از عینک و لنز در طول بازی برای بازیکنان ممنوع است.
چشم بند
از ابتدای هر نیمه بازیکنان باید چشمبند داشته باشند. این قانون شامل وقت قانونی وقت اظافه وپرتاب های آزاد نیز می شود. اگر بازیکنی در طول بازی تعویض شود بازیکن جدید نیز باید چشم بند زده وارد زمین بازی شود میبایست تا محل نیمکت ذخیره چشم بند روی صورتش باشد این قانون در تمام زمانهایی که بازی در جریان است اعمال می شود.
نوار چسب روی چشم
در تمام مسابقاتی که زیر نظر کمیته فنی فدراسیون ورزش های نابینایان و کمبینایان برگزار می شود چشم تمام بازیکنان شرکت کننده در بازی
باید زیر نظر مسئول فنی انجمن گلبال یا فرد منتخب، با نوار چسب ویژه پانسمان پوشانده شود.
زمین بازی
زمینی که در ورزش گلبال استفاده می شودبه شکل مستطیل است و ابعاد آن به طول 18 متر و عرض 9 متر می باشد (ابعد زمین والیبال) که با یک خط میانی به دو قسمت مساوی تقسیم می شود و در هر نیمه یک منطقه تیمی یک منطقه حمله و یک منطقه خنثی قرار دارد و هر منطقه 9 متر عرض و 3 مترعمق دارد.
منطقه تیمی محوطه جلوی دروازه هاست که از خط دروازه آغاز وتا خط 3متر امتداد دارد که در آن خطوطی که نشان دهنده ی محل استقرار بازیکنان است قرار داده شده است شامل :
دو خط به طول یک و نیم متر در طرفین محوطه تیمی که از خط کناری به سمت داخل محوطه کشیده شده اند و محل استقرار بازیکنان کناری اند و یک خط مرکزی به طول 50 سانتی متر که ازمرکز خط 3 متر به سمت خط دروازه کشیده شده و نسبت به آن حالت عمودی دارد که محل قرار گرفتن یار وسط را مشخص می کند. به علاوه دو خط 15سانتی متری هم وجود دارد که آن هم به طور عمودی از خط 3متر به سمت خط دروازه کشیده شده ویک و نیم متر با خط کناری زمین فاصله دارد .
منطقه حمله منطقه ی جلویی
ابعاد منطقه ی تیمی است که بازکنان تیم می توانند در هنگام پرتاب توپ به سمت تیم مقابل از منطقه ی تیمی خود خارج شده و وارد این منطقه شوند وتا خط شش متر جلو بیایند (البته توپ باید تا قبل از رسیدن به این خط با زمین برخورد کرده باشد )
منطقه ی خنثی هم منطقه ی ما بین حمله ی دو تیم است که شش متر عمق دارد .
تمام علائم و خطوط باید 5 سانتی متر عرض داشته باشند و به طور واضح و قابل لمس برای راهنمایی بازیکنان کشیده شوند و در زیر تمام خطوط باید نخی به ضخامت 3 میلی متر وجود داشته باشد .
دروازه ها
عرض دروازه ها باید 9 متر باشد و تیرهای دروازه باید به ارتفاع یک متر و سی سانتی متر از سطح زمین و لوله ای باشد و دروازه باید طوری قرار بگیرد که بیرون زمین اما به موازات خط دروازه باشد ( از خط کناری زمین جلوتر نیاید ) حداکثر قطر میله ها نباید از15 سانتی متر فراتذ باشد همچنین دروازه ها باید از لحاظ ایمنی کاملا مناسب باشند . در مرکز تیرک افقی دروازه باید حلقه ای وجود داشته باشد که بازیکنان بتوانند به وسیله آن موقعیت خود را پیدا کنند.
توپ
توپ گلبال وزنی به اندازه 250/1کیلو گرم داشته و زنگدار است.محیط دایره توپ تقریبا 76 سانتی متر و جنس آن از لاستیک سخت است که باید مورد تأیید کمیته فنی IBSA قرار گیرد . در مسابقات قهرمانی جهان توپ باید مورد تأیید نماینده فنی قرار گیرد.
داوران
در هر مسابقه10 داور به شکل زیر قضاوت را به عهده دارند:
1ـ داور یک
2ـ داور دو
3ـ ثبت کننده امتیازات (منشی)
4ـ ثبت کننده پرتاب ها
5ـ وقت نگهدار
6ـ داور ده ثانیه
7ـ چهار داور دروازه
داوران هر مسابقه توسط مسئول کمیته داوران گلبال انتخاب و نامشان در برگه ارنج داوری ثبت می گردد.
خطاها
در صورت بروز خطاهای زیر توپ به تیم مقابل داده می شود :
1ـ پرتاب زود هنگام : اگر بازیکنی توپ را قبل از زمان مقرر (فرمان داور) پرتاب کند ، پرتاب حساب می شود اما امتیازی به دست نمی آورد .
2ـ توپ مرده : اگر توپ پرتاب شده در زمین تیم ، بدون اینکه بازیکن مدافع با آن تماس بگیرد ، توقف شود آن را توپ مرده تلقی می نمایند . داور سوت میزند ، زمان متوقف می شود وتوپ در اختیار تیم مدافع قرار می گیرد .
3ـ پاس اوت :
1ـ اگر به هنگام پاس کاری توپ ، بین بازیکنان یک تیم توپ از خط کناری زمین خارج شوئد نشانه عدم توانایی تیم در کنترل توپ است و پاس اوت محسوب می شود .
2ـ توپ به حرکت عمدی بازیکن مدافع برای عم کنترل توپ که به خروج توپ از روی خط منجر گردد .
4ـ برگشت توپ : اگر توپی توسط یکی از بازیکنان دفاع شود و از روی خط مرکزی زمین عبور نماید ، توپ به مالکیت تیمی داده می شود که آن را پرتاب کرده است . همچنین اگر توپ به ستون عمودی یا افقی دروازه برخورد کند و از روی خط مرکزی رد شود باز هم این قانون اجرا می شود . این قانون ، پرتاب های اضافی و پرتاب های پنالتی را شامل نمی شود .
دو نوع پنالتی وجود دارد : پنالتی فردی و پنالتی تیمی.
در هر دو نوع پنالتی ، تنها یک بازیکن برای دفاع از ضربه در زمین می ماند . در پنالتی فردی ، دفاع بر عهده کسی است که پنالتی را مرتکب شده است و در پنالتی تیمی ، بازیکنی که آخرین پرتاب را قبل از اعلام پنالتی انجام داده مسئول گرفتن آن است . در صورتی که قبل از شروع بازی ، پنالتی تیمی گرفته شود ، بازیکن مدافع توسط مربی مشخص می گردد . تمام پرتاب های پنالتی باید بر طبق قوانین بازی اجرا شود .
مربی یا بازیکن می تواند از پرتاب پنالتی صرف نظر کند . در این صورت می تواند با نشان دادن علائم غیر صوتی دستی وگفتن انصراف خروج خود را اعلام نماید . تیمی که از پنالتی صرف نظر کرده است در شروع دوباره بازی توپ را در اختیار می گیرد .
مدت بازی
یک بازی گلبال باید جمعا 20 دقیقه طول میکشد که به دو نیمه 10 دقیقه ای فعال تقسیم می شود.
حد اقل 5 دقیقه باید بین پایان یک بازی و شروع بازی بعدی فاصله باشد (در بازی های پارالمپیک و جهانی حد اقل 15 دقیقه).
5 دقیقه قبل از شروع بازی یک زنگ توسط وقت نگه دار به صدا در می آید و 30 ثانیه قبل از شروع هر نیمه از بازی یک زنگ و یک اخطار 30 ثانیه ی قابل شنیدن باید اعلام شود .
وقت استراحت بین دو نیمه باید 3 دقیقه به طول انجامد و بازی پس از پایان 3 دقیقه آغاز شود.بازیکنانی که قصد بازی در هر نیمه را دارند باید یک و نیم دقیقه قبل از شروع بازی برای زدن چسب و چشم بند بر چشمان خود اقدام نمایند.
چنانچه تیمی بعد از پایان 3 دقیقه برای شروع بازی آماده نباشد یک پنالتی تأخیر در بازی به آن تیم داده خواهد شد. همیشه وقت بازی در خلال موقعیت های پنالتی نگه داشته می شود (زمان بازی با سوت داور شروع یا متوقف می شود).