تاریخچه چتربازی با آندره ژاک شروع می شود. آندره موفق به ساخت چتر نجات در سال ۱۷۹۷ شد.
توسعه تکنولوژی نظامی چتربازی بعنوان راهی برای نجات خدمه هواپیما (aircrews) در وضعیت اضطراری روی بالن و هواپیمای در حال پرواز می باشد و بعدها راهی برای فرستادن سربازان به میدان نبرد شد.مسابقات چتربازی به سال ۱۹۳۰ برمیگردد و در سال ۱۹۵۲ بعنوان یک ورزش بین المللی شناخته شد.
تاریخچه چتربازی در ایران
تاریخچه چتربازی در ایران به سال ۱۳۲۵ و پرش سرهنگ محمد علی لوایی از هواپیما باز می گردد، این شخص بدون آموزش قبلی و با استفاده از چتر نجات اتوماتیک توانست با موفقیت بر روی زمین فرود آید. بعد از آن سرهنگ لوایی به فرانسه اعزام شد و در کلاس های آموزش چتربازی شرکت نمود. شکل گیری نخستین گروه چتربازی ایران به سال ۱۳۲۹ باز می گردد، در آن سال گروهی ۷ نفره جهت شرکت در کلاس های چتر بازی به کشور فرانسه سفر کرده بودند. بعد از گذراندان دوره های چتربازی نخستین گروه چتربازی ایران در سال ۱۳۳۱ تشکیل شد. آموزش چتربازی در ایران، به وسیله این اشخاص در سال ۱۳۳۳ شروع شد.
انواع چتربازی
1- چتربازی اتوماتیک:
در این نوع چتربازی چترباز دخالتی در باز شدن چتر ندارد و چتر او بوسیله بندی که به بند پیوند معروف است به بدنه بالگرد یا هواپیما و یا هر وسیله پرنده دیگر وصل می شود و چترباز انجام پرش می کند و این بند باعث بازشدن چتر می شود. ولی در صورتی که چتر دچار انحراف شد و باز نشد چتر کمکی که در جلوی چترباز است از نوع غیر اتوماتیک است و با دستگیره ای که در روی ان تعبیه شده چترباز می تواند چتر کمکی را بنا به اختیار خود باز کند. از انواع چترهای اتوماتیک می توان به چترهای تی 10 بی -ام سی وان - چترهای ققنوس (تی 10 بی - ام سی وان) اشاره کرد.
2- چتربازی غیر اتوماتیک(سقوط آزاد):
این نوع چتربازی کاملا عکس اتوماتیک است یعنی چترباز چتر را می پوشد و از ارتفاع مشخص می پرد و در ارتفاع مورد دلخواه خود چتر را بوسیله پاراشوت باز می کند .از انواع چترهای سقوط آزاد هم می توان به جالبرت - فالکون - مچ - پرستو و ... اشاره کرد.
3- پاراگلایدر:
در این نوع چتربازی فرد یک چتر مخصوص دارد که به آن بال می گویند .فرد پس از استقرار در ارتفاع ،بال خود را می پوشد و طبق روشی که آموخته از زمین کنده می شود و می تواند بمدت نسبتا زیادی در آسمان به گشت و گذار بپردازد.
4- پاراموتور :
این نوع چتربازی دقیقا عین پاراگلایدر می باشد بجز اینکه در این نوع چتربازی یک موتور در پشت صندلی فرد قرار گرفته که نقطه ضعف بال (یعنی از زمین برخواستن بال که متکی به ارتفاع بوده است) را از بین برده و فرد با پاراموتور می تواند از هر زمینی براحتی نشست و برخاست کند.
5- بارریزی:
که پرتاب بار با چتر از یک وسیله پرنده می باشد.
مراحل آموزش چتربازی
در چتربازی اتوماتیک به علت آن که باز شدن چتر به صورت اتوماتیک انجام می شود، فرود ایمن یکی از مهم ترین مسائل میباشد، همین امر باعث شده است که در آموزش این نوع چتر بازی افراد را برای فرودی بی خطر آماده کنند. در ابتدا آمادگی بدنی افراد سنجیده می شود و آموزش هایی به آنها داده شده تا به هنگام فرود کم ترین ضربه به بدنشان وارد گردد. افراد با رعایت این نکات میتوانند به آسانی فرود آیند. شکل صحیح بدن در زمان فرود به شرح زیر است:
۱. جفت کردن پاها و به هم چسباندن زانو ها.
۲. خم کردن زانو ها.
۳. پایین گرفتن سر به اندازه ای که چانه شخص به سینه اش بچسبد.
۴. قرار گرفتن دست ها در کنار گوش به حالت نیمه مشت.
مدت زمان چتربازی
مدت زمان چتربازی با توجه به شرایط جوی و سرعت باد متفاوت بوده و به صورت میانگین در حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه می باشد.
اجزای چتر
هر دستگاه چتر که برای ورزش چتربازی مورد استفاده قرار می گیرد از شش قسمت اصلی تشکیل شده است:
۱- چتر یا کاناپی اصلی (Main canopy):
پوشش شفاف آموزشی و تفریحی که از خلبان در زمان چتربازی در جریان باد و عوامل جوّی مراقبت می کند.
۲- پایلوت شوت (Pilotchute):
یک چتر کوچک حدود۳۰ تا ۴۵ سانتیمتری میباشد که چتر باز برای باز کردن چتر اصلی در ورزش چتربازی از آن استفاده می کند. چتر باز با خارج کردن پایلوت شوت از محل قرارگیری، آنرا در جریان باد ناشی از سقوط خود قرار می دهد و پایلوت شوت با کشیدن یک بند حدود ۲ تا ۳ متری به نام بند اتصال یا Bridle که به چتر اصلی متصل است سبب می شود که چتر اصلی از محل خود که داخل پشتی چتر است خارج شود.
۳- چتر کمکی یا Reserve:
این چتر در صورت بروز مشکل در کارکرد چتر اصلی و یا باز نشدن آن در زمان چتربازی میتواند به کمک چترباز آمده و از آن استفاده نماید.
۴- پشتی چتر (Container):
در واقع نوعی کوله پشتی میباشد که توسط شخص چترباز پوشیده شده و محل قرار گرفتن چتر اصلی، چتر کمکی و سایر متعلقات یک چتر میباشد که توسط بندهائی در ناحیه پاها، شانه ها و سینه به چترباز برای چتربازی، وصل و محکم می گردد.
۵- بندها (Lines):
از طریق بندهای اصلی دیگری به نام رایزرها (Risers) چتر اصلی را به پشتی چتر وصل می کند. تعدادی از این بندها وظیفه کنترل و هدایت چتر اصلی را نیز بر عهده دارند، ۵ دسته بند وجود دارد که عبارتند از بندهای A، بندهای B، بندهای C، بندهای D و بندهای ترمز یا Brake.
۶- AAD یا Automatic Activation Device:
وسیله ای که در زمان چتربازی در صورت بروز اشکال در باز کردن چتر بطور اتوماتیک، چتر کمکی را در ارتفاع ۲۳۰ متری یا ۷۵۰ پائی باز می کند.
مسابقات چتربازی
مسابقات توسط سازمان هوایی ترکیه ترتیب یافته و به صورت کلاسیک و مدرن دسته بندی میشود.
کلاسیک-هدف: هدف از پرش فرود آمدن در دایره ای به شعاع ۱۵ سانتیمتر برگزار و امتیاز داده میشود. بیرون از دایره فرود آمدن نمره منفی داشته و هر درجه به اندازه ۱۶ سانتیمتر محاسبه میشود. از ارتفاع ۱۲۰۰-۹۰۰ متری نیز پرش انجام میشود و به صورت گروه چنج نفره انجام میشود.
کلاسیک-استیل: پرش استیا از ارتفاع ۲۲۰۰ متری انجام میشود و هدف از آن انجام حرکات آزاد بدون هیچگونه خطا و در کوتاهترین زمان است.
مدرن- اف اس ( پرش فرم استیل): به صورت تیمی (۴ نفره و ۸ نفره) جمعا ۷۲ حرکت مختلف که بصورت قرعه معین میشوند ۵ و یا ۶ حرکت را بصورت ۴ نفره در ارتفاع ۳۰۰۰ متری و ۸ نفره در ارتفاع ۴۰۰۰ متری بدون خطا و تعداد دفعات بیشتر باید انجام داد. در پرشهای اف اس علاوه بر فعالیت زیاد هماهنگی در درون گروه اهمیت اساسی دارد.
مدرن- سی اف ( شکل کانوپی): در تیم چهار نفره حرکات مختلف با قرعه انتخاب مشخص و ۵ الی ۶ حرکت را در ارتفاع ۲۰۰۰ متری باید یدون اشتباه و سریع انجام داد. در پرش سی اف نکته اصلی برای غلبه فعالیت و تلاش زیاد و هماهنگی در درون گروه اهمیت دارد. علاوه بر آن در تیم ۸ نفره از ارتفاع ۲۵۰۰ متری چرخش ( از بالاترین قسمت به پایینترین قسمت آمدن) و انجام بیشترین چرخش در زمان مشخص شده امتیاز اصلی بشمار میرود.
مدرن-اف اس و اس اس (استیل آزاد و هوانوردی): در پرشهای سقوط آزاد و هوانوردی با توجه به تجربه سه ساله به خاطر زیبایی کار بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با ادغام حرکات الزامی ( از قبل معین میشود) و آزاد ( پرش کننده ابداع میکند) از ارتفاع ۴۰۰۰ متری به مدت ۴۵ ثانیه پرش کننده باید بدون نقص و درست و کامل حرکات را انجام دهد. به خاطر اینکه امتیاز را داورها میدهند بسیار سختگیرانه بنظر می آید.