گاهی برایمان سوال پیش می آید که وسایلی که با آن در ارتباط هستیم ازچه زمانی و توسط چه کسی اختراع شده است؟ یکی از آن وسایل ساعت می باشد .
ساعت را چه کسی اختراع کرد و فلسفه پشت اعداد و گرد بودن آن چیست؟
زمانسنج ها :
شش قرن قبل از میلاد، بابلی‌ها «در عصر امپراتوری دوم» چند مورد ابداعی از خود به یادگار گذاشتند و امروزه نیز مورد استفاده کلیه کشورها قرار گرفته است. مرسوم داشتن هفت روز هفته و تعیین عدد پایه ۶۰ برای ساعت، احتمالاً از یادگارهای تمدن میان رودان (بابلی) میباشد . آن‌ها باور داشتند که عدد ۶۰ به اعداد ۱، ۲، ۳، ۵، ۶، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۳۰ قابل تقسیم است؛ از این رو این عدد را پایه در نظر گرفتند و مبنای تقسیم‌بندی ساعت قرار دادند. همچنین تقسیم‌بندی دایره به ۳۶۰ درجه «مضربی از ۶۰» از کارهای بابلی‌ها است.
انواع ساعت ها از گذشته تا به امروز
1. ساعت آفتابی
کعبه زرتشت را بعضی از پژوهشگران بنایی برای تعیین و سنجش زمان با کمک خورشید و مهتاب می‌پندارند . تا امروز حدس می‌زدند کاربرد این بنا، محل نگهداری کتاب اوستا و اسناد حکومتی یا محل گنجینه دربار یا آتشکده معبد بوده‌است. اما غیاث آبادی با تحقیقات خود مدعی است[۳] این بنا با مقایسه با تمامی بناهای گاهشماری (تقویم) آفتابی در سرتاسر جهان، پیشرفته‌ترین، دقیقترین، و بهترین بنای گاهشماری آفتابی دنیا می باشد. این در حالی است که تا قبل از این بنا هم «چارطاقی»ها در نقاط مختلف ایران احداث شده بودند و همین وظیفه را با شیوهای بسیار ساده اما دقیق و حرفه‌ای بر عهده داشتند.
تمامی بناهای گاهشماری آفتابی در جهان فقط می‌توانند روزهای خاصی از سال (مانند روزهای سرفصل) را مشخص کنند و حتی با سال خورشیدی هم تنظیم نیستند. اما این بنا با دقت و علمی که در ساخت آن اجرا شده، قادر است بسیاری از جزئیات روزهای مختلف سال و ماه‌ها را مشخص بکند.
زرتشتیان با استفاده از این بنا می‌توانستند بسیاری از مناسبتها و جشنهای سال را روز به روز دنبال کنند و از زمان دقیق آن‌ها آگاه باشند.
بسیاری از بناهای چارطاقی در سطح کشور (به تصور آتشکده) یا به‌طور کامل تخریب شده یا تغییر کاربری داده شده‌است؛ ولی خوشبختانه تعدادی هم مانند چارطاقی «نیاسر» و چارطاقی «تفرش»،و چهار طاقی شهر ایج "در جنوب استان فارس " که از عهد ساسانیان به جا مانده است سالم مانده و برای ما و نسلهای بعدی باقی خواهند ماند .
در ساعت خورشیدی، یا اسطرلاب (استاریاب) که از دوره صفوی در ایران رایج بوده‌است، میله‌ای عمودی بر سطح افقی نصب می‌شده‌است با اندازه‌گیری سایه آن میله، زمان مشخص میشده است. این‌گونه ساعت‌ها در دربار شاهان و در مکانهای مذهبی استفاده میشده و نیاز به مدیریت انسان نداشته‌است. اما کاربرد آن فقط برای روزهای آفتابی و با مناسبت‌های خاص بوده‌است. در ایران ساعت آفتابی معمولاً همراه با استرلاب بوده و بعضی استرلابها دارای میله‌ای برای تعیین ظهر شرعی داشته‌اند.
2. ساعت های شنی
از دو حباب شیشه‌ای چسبیده به هم تشکیل میشده است که میان آن، سوراخ باریکی برای رد شدن شن یا ماسه درست می‌کردند، تا شنها به تدریج از حباب بالا به حباب پایین جمع بشود. بعد ظرف را وارونه می‌کردند و همان عمل تکرار می‌شد. با معلوم شدن تعداد دفعات جابجا شده شنها در حبابها، حدود تقریبی زمان مشخص می‌گردید. کاربرد این ساعت نیز محدود بوده و بیشتر برای تعیین زمان اقرار کردن یا قسم خوردن یا برای داوران در مسابقات یا در زمان اجرای اعدام استفاده می‌شده‌است. این ابزار بیشتر در روم رایج بوده‌است.
3. ساعت های آبی
• ساعت آبی ایرانی ابزاری ساده و در عین حال بسیار دقیق، کارآمد و همیشگی بوده و در زندگی کشاورزی جامعه ایران به ویژه در مناطق کویری که آب مایه حیات و عنصر اصلی زندگی اجتماعی بوده ضروری و نقش کارآمدی داشته‌است. در هیچ جای جهان ساعت آبی به اندازه ایران کارآمد و تأثیرگذار و مستمر نبوده‌است این ساعت حتی در زمانی‌که ۵۰ سال قبل ساعتهای نوین به بازار آمده بود با آن‌ها رقابت می‌کرد و کشاورزان حاضر به کنار گذاشتن آن و استفاده از ساعتهای نوین و جدید نبودند.
4. ساعت شمعی
ساعت شمعی در این نوع بدنه شمع مدرج شده و با سوختن شمع و کوتاه شدن آن زمان محاسبه میشده است.
نخستین ها
نخستین ساعت آونگی در سال ۱۶۵۸ به بازار آمد. این ساعت خیلی دقیق بود و عقربه ی دقیقه شمار هم داشت.
نخستین ساعت مچی را " پتر هلین " در سال ۱۵۰۴ میلادی ساخت.
الیزابت اول انگلیس در سال 1571 یک ساعت مچی را از رابرت دادل دریافت کرد که به عنوان اولین ساعت مچی کامل شناخته می شد. قدیمی ترین ساعت مچی باقی مانده (که به عنوان یک ساعت دستبندی یا مچی معروف شده است (در سال 1806 ساخته شده است و به Joséphine de Beauharnais (اولین همسر ناپلئون) داده شده است. از همان ابتدا، ساعتهای دستبند تقریبا به طور انحصاری توسط زنان استفاده میشدند، در حالی که مردان تا اوایل قرن بیستم از ساعتهای جیبی استفاده می کردند .