ورزش باستانی
همانطور که می‌دانید هر کشوری ورزش‌های باستانی و قدیمی مختص به خود را دارد که از گذشته‌های دور به نسل کنونی رسیده‌اند. در واقع چنین بازی‌هایی آنقدر جذاب و سرگرم کننده هستند که نسل به نسل بین افراد منتقل شده‌اند. ایرانیان نیز از این قائله مستثنی نیستند. دور از انتظار هم نیست که ایرانیان که دارای غنی‌ترین فرهنگ بوده‌اند، صدها ورزش و بازی سنتی را به فرزندان خود انتقال داده باشند. یکی از مورخان مشهور یونانی در این باب می‌گوید: "ایرانیان سه کار را از سن ۳ سالگی تا ۵ سالگی آموزش می‌دیده‌اند؛ سوارکاری، تیر و کمان و صداقت."
از زمان‌های دور ایرانیان ارتباط عمیق و گسترده‌ای در حیطه ورزش داشته‌اند و جزو یکی از مهم‌ترین مسائل آن دوران‌ها بوده است. اکثر ورزش‌های باقی مانده از گذشته نشات گرفته از شیوه زندگی افراد، محدوده قومی و فرهنگ هر قوم هستند. به همین سبب می‌توان حدس زد که هر منطقه و قومی بازی‌های متنوع و خاص خود را دارند. بخش عمده این ورزشها بر پایه اصول جوانمردی و کمالات انسانی هستند و تاکید زیادی دارند که بازیکنان و ورزشکاران این اصول را رعایت کنند. قدمت بعضی از این ورزشها مربوط به قرن‌ها یا هزاران سال پیش است. در ادامه این مقاله از اسپدان تعدادی از رایج‌ترین ورزش‌های باستانی که از دوران قدیم به نسل ما رسیده‌اند را معرفی خواهیم کرد.
کشتی پهلوانی
یکی از انواع مختلف کشتی، کشتی پهلوانی است که از زمان ایران باستان شروع شده و تا به امروز نیز ادامه دارد. این ورزش طرفداران زیادی در بین افراد مختلف از تمامی سنین دارد. جالب است بدانید که این ورزش به ثبت جهانی رسیده و مسابقات آن در این سطح اجرا می‌شوند.
نحوه اجرای این ورزش در زمان قدیم به این صورت بود که داوطلبان برای شرکت در مسابقه، وارد یک گود می‌شدند و مسابقه را شروع می‌کردند. سپس پهلوان برنده مسابقه را که او نیز پهلوان می‌شد را انتخاب می‌کرد. این ورزش به گونه‌ای با ورزش زورخانه‌ای در ارتباط بوده است و تاکید زیادی به شیوه و سبک پهلوانی دارد.
تیراندازی و پرتاب نیزه
این ورزش علاوه بر ایران باستان در کشور‌هایی مثل چین، مصر و روم نیز وجود داشته و به زمانی حدود ۵۰هزار سال پیش برمی‌گردد. گفته می‌شود مبدا این ورزش در اصل برای دفاع از خود و شکار بوده است و در این زمان بوده که افراد دست به ساخت سلاح‌هایی چون نیزه و تیر و کمان زده‌اند. باید داستان آرش کمانگیر را شنیده باشید؛ همین داستان صحه‌ای بر قدمت این ورزش است. بعدا مردم این فنون را در شکل مسابقات بین خود اجرا کردند. یکی از سبک‌های پیشرفته تیراندازی، تیراندازی روی اسب بوده است. همچنین سربازان از نیزه برای دفاع و حمله در جنگ‌ها استفاده می‌کردند که بعدها این تکنیک را نیز به مسابقات و بازی‌هایی تبدیل کرده‌اند؛ به طوری که یکی از ارکان بازی‌های ۵ گانه پرتاب نیزه بوده است.
سوارکاری
سوارکاری امروزه بسیار پرطرفدار است و مسابقات متنوعی در این زمینه برگزار می‌شود. در گذشته‌های دور نیز این ورزش بسیار فراگیر و محبوب بوده و شاید بتوان گفت یکی از معیارهای سنجش مهارت افراد در ورزش بوده است. به عبارتی می‌توان گفت یادگیری این هنر برای تمامی افراد، چه کوچک و چه بزرگ از واجبات بوده است. به همین دلیل است که از نسل‌های گذشته در منطقه خاورمیانه به ویژه در کشور ایران پرورش اسب و آموزش سوارکاری بسیار رایج بوده است. سوارکاری محدود به ورزش و سرگرمی نمی‌شده و علاوه بر جنگ‌ها برای رساندن پیام و جابجایی کالای خود نیز از اسب‌ها و سوارکاران استفاده می‌کردند.
چوگان
چوگان شکل پیشرفته‌تر و حرفه‌ای تر ورزش سوارکاری سنتی ایرانی است که مبدا این ورزش به چیزی حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. اما هنوز که هنوز است افراد زیادی هستند که مشغول یادگیری و آموزش این هنر هستند. این بازی در زمان قدیم یکی از بازی‌های اشرافی بوده و به گونه‌ای از آن به عنوان بازی شاهزادگان و پادشاهان یاد می‌شده و اوج شهرت این بازی در زمان حکومت صفویان بوده است. در شعر شاعرانی چون رودکی، فردوسی، سعدی، حافظ و مولانا نیز از این ورزش جذاب نام برده شده است. صفویان در کاخ عالی قاپو به تماشا و بازی چوگان می‌پرداخته‌اند. ورزش چوگان از کشور ایران شروع شد و بعدها به کشورهای هند و چین در شرق و کشورهای روم و مصر در سمت غرب راه یافت. ورزش‌هایی مثل هاکی و گلف به گونه‌ای از ورزش باستانی ایرانی چوگان مشتق شده‌اند.
ورزش زورخانه‌ای و باستانی ایرانی
شاید با شنیدن ورزش سنتی اولین چیزی که به ذهنتان خطور کند زورخانه‌ها باشند. ابداع این ورزش به حدود قرن ۷ هجری برمی‌گردد و از اولین پیشگامان این ورزش می‌توانی به پوریای ولی اشاره کرد که شهره و جوانمردی وی زبانزد عام و خاص است. ورزش زورخانه‌ای برای اولین بار در سال ۱۳۸۹ در لیست میراث معنوی یونسکو قرار گرفت و به ثبت جهانی رسید. ابزاری که در این ورزش باستانی مورد استفاده قرار می‌گیرند بسیار متنوع‌اند و بیشتر برای افزایش قدرت و زورآزمایی افراد استفاده می‌شوند. از جمله این وسایل می‌توانیم به گرز چوبی، میل چوبی، سپر، تخته یا کباده و... اشاره کنیم که اکثر این وسایل در گذشته در مواقع نبرد تن به تن، کشتی گیری و یا برای چیره شدن بر دشمنان هنگام جنگ و درگیری استفاده می‌شده اند.
نکته جالبی درمورد این ورزش وجود دارد که ورزشکاران باید هنگام ورود به گود اصولی را رعایت کنند. برای مثال اول افراد پیشکسوت‌تر وارد گود می‌شوند و بعد افراد تازه‌کار تر. سپس باید زمین بوسی کنند و وارد گود شوند. بعد از ورود باید سلام باستانی به نام جرگه زدن و کنده زدن را اجرا کنند. پس از شنو رفتن، باید پشت تخته نرمش انجام دهند. بعد از اتمام این مراحل فرد می‌تواند اجرای حرکات را شروع کند.
سخن پایانی
ورزش‌های باستانی افراد را وادار به فعالیت زیادی می‌کنند و همین امر سبب منافع زیادی برای بازیکنان و ورزشکاران می‌شود. اگر افراد بر اساس اصول پایه این ورزشها را انجام دهند از نظر فردی و شخصیتی هم رشد می‌کنند که یکی از مهم‌ترین و بهترین اهداف این ورزشها می‌باشد.