گرفتگی عضلات پا هنگام خواب و استراحت
فرض کنید پس از یک روز سخت و خسته کننده به تخت خواب خود پناه می‌برید تا استراحت کنید، اما ناگهان دچار احساس بدی در قسمت پاهای خود می‌شوید. این حالت گرفتگی عضلات ساق پا تعریف شده است که برای اکثر افراد آزاردهنده است و مانع استراحت و رفرش شدن آن‌ها می‌شود. گاهی طول مدت این دردها به چند ثانیه می‌رسد ولی گاهی ممکن است تا ساعت‌ها طول بکشد و خاطر فرد را مکدر کند. هرچه که باشد کم یا زیاد، حس ناخوشایندی به افراد می‌دهد و از کیفیت خواب و زندگی آن‌ها کم می‌کند. متاسفانه این مشکل فقط مختص بزرگسالان نیست و پیش می‌آید که شما در کودکان نیز چنین شکایتی را می‌بینید. و اما دلیل این گرفتگی ها چیست و چه راهی برای رهایی از آن وجود دارد؟ در این مقاله از اسپدان ما به این سوالات پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید.
عضلات قسمت پا
اگر تا به حال دچار گرفتگی در عضلات پای خود نشده‌اید و نمی‌دانید چه احساسی دارد، بگذارید اینگونه برایتان شرح دهیم که به طور ناگهانی سفتی و انقباض در عضلات ساق پای خود احساس می‌کنید که همراه درد است و نمی‌توانید آن را حرکت دهید. درد این قسمت بعضی وقت‌ها آنقدر شدت پیدا می‌کند که شما را از خواب بیداد می‌کند.
گفتیم که این گرفتگی هم در بزرگسالان و هم در کودکان به چشم می‌خورد؛ اما هر چه سن شما بیشتر باشد امکان ابتلا به این گرفتگی در شما بیشتر می‌شود؛ به گونه‌ای تقریبا نیمی از افراد بالای ۵۰ سال به گرفتگی عضلات ساق پا در شب گرفتار می‌شوند. از دیدگاه جنسیتی زنان بیشتر از مردان به نوع گرفتگی ساق پا دچار می‌شوند.
ممکن است شما فقط در هنگام شب و موقع خواب این گرفتگی را احساس کنید ولی علائم آن در طول روز نیز برایتان فاحش باشد. اما خوبی این قضیه این است که با چند حرکت ورزشی می‌توانید آن را تحت کنترل خود دربیاورید.
ویژگی‌های گرفتگی ساق پا
متوجه شدید که این انقباضات و گرفتگیها چقدر می‌تواند آزاردهنده باشد. این دردها معمولا خاصیت راجعه دارند و ممکن است چند ساعت پس از بهبودی گرفتگی دوباره دچار گرفتگی دیگری شوید. بازه زمانی این گرفتگیها متغیر است و به طور متوسط دیده شده که ۹ دقیقه ممکن است طول بکشد. از دیگر ویژگی این معضل می‌توانیم به زمان بروز آن اشاره کنیم که معمولا هنگام شب است که به دنبال آن بی‌خوابی به سراغ فرد می‌آید. منطقه تحت شعاع این گرفتگی به طور معمول ماهیچه عقبی ساق پا است، ولی می‌تواند کف پا و ران را نیز درگیر کند. این انقباضات نا به هنگام دو حالت دارند؛ یا بدون حرکت و ثابت‌اند که به آن‌ها ایزومتریک می‌گویند و یا باعث حرکت اندام می‌شوند.
علت گرفتگی ساق پا
به طور قطع نمی‌توان مشخص کرد که دقیقا به چه علتی این گرفتگیها پیش می‌آیند. مواردی که در زیر بیان می‌کنیم چند نمونه از علل مسبب این گرفتگیها هستند:
⦁ اختلالات استخوانی و دفرماسیون پا مثل پای پرانتزی، کف پای صاف، پای ایکس و...
⦁ نشستن طولانی مدت یا نادرست در حالت غیراستاندارد
⦁ ایستادن یا راه رفتن طولانی روی زمین ناهموار و سفت
⦁ استفاده از کفش‌های نامناسب
⦁ به هم خوردن تعادل مایعات بدن به علت داروهای دیورتیک ( داروهای ادرار آور )، تعریق بیش از حد، دیالیز و...
⦁ برخی از ورزش‌ها
⦁ بیماری‌های زمینه‌ای مانند پارکینسون، دیابت، کم کاری تیروئید و...
⦁ عدم تعادل الکترولیتی بدن که ناشی از کمبود مواد معدنی نظیر منیزیم باشد
⦁ مصرف برخی از داروها نظیر انالاپریل، داروهای هورمونی مثل پیشگیری کننده از بارداری و…
پیشگیری و درمان عضلات ساق پا
شما برای در پیش گرفتن روند بهبودی دو راه دارید؛ روش‌های دارویی و غیردارویی. روش‌های دارویی زیرنظر پزشک تجویز می‌شوند و اثربخشی سریعتری دارند اما نکته قابل توجه درباره این نوع درمان این است که عوارض جانبی زیادی به خصوص روی ریتم قلب دارند و در طولانی مدت می‌توانند مشکل ساز شوند. در ادامه روش‌های غیردارویی و مراقبتی را معرفی می‌کنیم.
حرکت ورزشی کششی
این حرکات همانطور که از نامشان مشخص است سبب کشش عضلات شما می‌شوند. این حرکات ورزشی را می‌توانید در طول روز یا قبل از خواب انجام دهید.
در طول روز: برای شروع بایستید به طوری که کف پاهایتان کاملا صاف روی زمین قرار بگیرد. یکی از زانوهایتان را خم کنید و به طرف جلو خود را خم کنید. زانوی دیگر باید کاملا صاف باشد. چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس برای پای مقابل این حرکت را عینا اجرا کنید. سعی کنید در هفته اولی که شروع می‌کنید تعداد این تمرین را بیشتر کنید و در هفته‌های بعد می‌توانید از تعداد آن بکاهید.
پیش از خواب: برای این کار می‌توانید انگشتانتان را به سمت داخل بکشید و آن‌ها را نگه دارید. به طور کل تمرینات سبک می‌تواند بسیار تاثیر گذار باشد.
همچنین افرادی که بنا به هر دلیلی مانند شغل، بیماری خاص و… سبک زندگی کم تحرکی دارند باید قبل از خواب حرکت دوچرخه ثابت را با دستگاه یا بدون دستگاه اجرا کنند.
کفش مناسب
باید کفش‌های منتخب شما کفش‌هایی باشند که نه بزرگ باشند نه کوچک، دقیقا اندازه پای شما باشند. همچنین خیلی سفت و خشک نباشند و از قالب محکمی برخوردار باشند. کفش سبک و طبی بهترین کفشی است که هر آدمی می‌تواند به بدن خودش جهت حفظ سلامتیش هدیه دهد.
هیدراته ماندن
همانطور که گفتیم یکی از دلایل این اسپاسم‌ها عدم تعادل مایعات بدن است. پس شما اگر به میزان کافی در طول روز آب و مایعات بنوشید این تعادل را برقرار می‌کنید. همچنین سعی کنید از مصرف کافئین یا نوشنیدنی های حاوی الکل در ساعات پایانی روز خودداری کنید. تهویه محیطی که در آن ورزش می‌کنید و خنک نگه داشتن آن نیز بی تاثیر نیست.
همچنین دوش آب گرم، ماساژ با کمپرس سرد، پیاده روی و.. نیز بر روند بهبودی تاثیر می‌گذارند.
سخن پایانی
در نتیجه گرفتگی عضلات پا برای هر سنی که باشد، شما می‌توانید با اجرای تمرینات و رعایت نکاتی که گفتیم برای بهبودی تلاش کنید و طولی نخواهد کشید که این مشکل شما به طور کامل برطرف شود.